اَسْعَدْاَفَنْدي‌، احمد (1153 - 1230ق‌/1740 - 1814م‌)، شيخ‌ الاسلام‌ عثمانى‌ در زمان‌ سليم‌ سوم‌ (حك 1203-1222ق‌/1789- 1807م‌) و محمود دوم‌ (حك 1223- 1255ق‌/1808- 1839م‌). پدرش‌ محمد صالح‌ نيز شيخ‌الاسلام‌ دورة سلطان‌ مصطفى‌ سوم‌ بود (رفعت‌ افندي‌، 119) و به‌ همين‌ سبب‌ به‌ صالح‌زاده‌ (صالح‌زاده‌ قاضى‌) شهرت‌ يافت‌ («دائرة المعارف‌...1»، .(XV/389 رفعت‌ افندي‌ (همانجا) و به‌ تبع‌ او در علميه‌ سالنامه‌ سى‌ (ص‌ 569) تاريخ‌ تولد اسعد را 1100ق‌ آورده‌اند كه‌ با توجه‌ به‌ سال‌ درگذشت‌ او (1230ق‌) بسيار بعيد مى‌نمايد كه‌ درست‌ باشد.
احمد پس‌ از تحصيلات‌ اوليه‌، علوم‌ و فنون‌ متداول‌ زمان‌ را فراگرفت‌ و در زمان‌ پدرش‌ در سلك‌ مدرسان‌ درآمد (همانجاها) و به‌ مدرسى‌ مدرسة سليمانيه‌ رسيد .(IA) سپس‌ قاضى‌ ازمير شد (ثريا، 336)، آنگاه‌ به‌ قضاي‌ مكه‌ (همانجا) منصوب‌ گرديد و سپس‌ به‌ ترتيب‌، قاضى‌ عسكر استانبول‌ (واصف‌، 394 )، آناتولى‌ و روم‌ ايلى‌ شد (رفعت‌ افندي‌، نيز علميه‌ سالنامه‌ سى‌، همانجاها) و در 1218ق‌ به‌ جاي‌ عمر خلوصى‌ به‌ شيخ‌الاسلامى‌ عثمانى‌ رسيد (همانجاها؛ جودت‌، 7/215؛ كارال‌، و 5/3 سال‌ در اين‌ مسند بود تا پس‌ از قتل‌ سلطان‌ سليم‌ در شورش‌ ينى‌ چريها، از مقام‌ خود عزل‌ شد (رفعت‌ افندي‌، همانجا). در 1223ق‌ در زمان‌ سلطنت‌ محمود دوم‌ بار ديگر به‌ شيخ‌ الاسلامى‌ رسيد، اما پس‌ از مدتى‌ در جريان‌ شورش‌ بر ضد صدراعظم‌ علمدار مصطفى‌ پاشا، معزول‌ شد و به‌ مغنيسا كه‌ تيول‌ خود او بود، رفت‌ (جودت‌، 9/45). او سرانجام‌ در استانبول‌ درگذشت‌ (رفعت‌ افندي‌، 120؛ ثريا، همانجا) و در صحن‌ مسجد سنان‌ آغا در محلة فاتح‌ به‌ خاك‌ سپرده‌ شد (همانجاها؛ .(IA,IV/358
وي‌ در دورة اصلاحات‌ سليم‌ سوم‌ كه‌ در تاريخ‌ عثمانى‌ به‌ «نظام‌ جديد» معروف‌ است‌، با صدور فتوايى‌ مبنى‌ بر مشروعيت‌ اين‌ اصلاحات‌، كينة ينى‌چريها را كه‌ با اين‌ اقدامات‌ مخالف‌ بودند، برانگيخت‌ (رفعت‌ افندي‌، 119-120؛ ثريا، همانجا) و با اصرار آنها از مقام‌ خود معزول‌ شد ( علميه‌ سالنامه‌سى‌، همانجا). وي‌ يكى‌ از امضا كنندگان‌ سند اتحاد ميان‌ رجال‌ و سلطان‌ عثمانى‌ بود (راسم‌، 4/1538- 1539). دو نمونه‌ از فتاواي‌ وي‌ در علميه‌ سالنامه‌ سى‌ (ص‌ 570) مندرج‌ است‌.
مآخذ: ثريا، محمد، سجل‌ عثمانى‌ (تذكرة مشاهير عثمانيه‌)، استانبول‌، 1308ق‌؛ جودت‌، احمد، تاريخ‌، استانبول‌، 1309ق‌؛ راسم‌، احمد، عثمانلى‌ تاريخى‌، استانبول‌، 1328-1330ق‌؛ رفعت‌ افندي‌، دوحة المشايخ‌، استانبول‌، چ‌ سنگى‌؛ علميه‌ سالنامه‌ سى‌، استانبول‌، 1334؛ نيز:
IA; Karal, E.Z., Osmanl o tarihi, Ankara, 1983; T O rk ansiklopedisi, Ankara, 1968; V @ sif, A., Meh @ sin O 'l- @ s @ r ve hak ? ik O 'l- ahb @ r, Istanbul, 1978.
على‌ اكبر ديانت‌