اِسْطَبه‌، شهري‌ در اندلس‌ كه‌اكنون‌استپا خوانده‌مى‌شود.اين‌ شهر كهن‌ كه‌ ديرينگى‌ آن‌ به‌ سده‌هاي‌ پيش‌ از ميلاد مسيح‌ مى‌رسد، در دوران‌ امپراتوري‌ روم‌، آستاپا ناميده‌ مى‌شد و همان‌ شهر معروفى‌ است‌ كه‌ در جنگهاي‌ دوم‌ پونيك‌، ميان‌ روم‌ و كارتاژ، به‌ محاصرة روميها درآمد و اهالى‌ آن‌ ترجيح‌ دادند كه‌ شهر را به‌ آتش‌ كشند و خود نيز زنده‌ در آتش‌ بسوزند، ولى‌ تسليم‌ روميها نشوند XXII/802 , ؛ EUE بستانى‌، 2/87.
در عصر فتوحات‌ اسلامى‌ در اندلس‌ اين‌ شهر نيز مانند بسياري‌ از شهرهاي‌ ديگر آن‌ سرزمين‌ به‌ دست‌ مسلمانان‌ افتاد و بعدها در سدة ق‌/م‌ عرصة كشمكشهايى‌ ميان‌ امويان‌ اندلس‌ و مخالفان‌ ايشان‌ شد. از آن‌ جمله‌ مى‌توان‌ به‌ قيام‌ ابن‌ حفصون‌ ه م‌ از پايگاه‌ خود در بُبَشتر، واقع‌ در مناطق‌ كوهستانى‌ جنوب‌ اندلس‌ اشاره‌ كرد عنان‌، /07- 08. ابن‌ حفصون‌ به‌ تدريج‌ پايه‌هاي‌ قدرتش‌ را در جنوب‌ اندلس‌ استحكام‌ بخشيد و بسياري‌ از شهرهاي‌ آن‌ نواحى‌ از جمله‌ اسطبه‌ را تصرف‌ كرد. در 78ق‌/91م‌ ابن‌ حفصون‌ از عبدالله‌ بن‌ محمد امير اموي‌ اندلس‌ به‌ سختى‌ شكست‌ خورد، ولى‌ چند سال‌ بعد با فراهم‌ آوردن‌ ساز و برگ‌، مبارزة خود را از سر گرفت‌ ابن‌ خطيب‌، 8؛ ابن‌ عذاري‌، /22؛ دوزي‌، ؛ II/58 لوي‌ پرووانسال‌، .370 ابن‌ حفصون‌ براي‌ تقويت‌ خود، با آلفونسوي‌ سوم‌ پادشاه‌ لئون‌ و ابراهيم‌ بن‌ حجاج‌ حاكم‌ اشبيليه‌ به‌ مذاكره‌ پرداخت‌. در 89ق‌/02م‌ نبرد سختى‌ در اسطبه‌ در كنار رودخانة شنيل‌ ميان‌ ابن‌ حفصون‌ و سپاهيان‌ عبدالله‌ بن‌ محمد رخ‌ داد. در اين‌ نبرد نخست‌ سپاه‌ اموي‌ منهزم‌ شد، ولى‌ آنان‌ بار ديگر برقواي‌ ابن‌ حفصون‌ تاختند و دژ اسطبه‌ را از آنان‌ بازستاندند عنان‌، /37؛ دوزي‌، ؛ II/86 لوي‌ پرووانسال‌، .378
اسطبه‌ در سدة ق‌/1م‌ از دژهاي‌ بزرگ‌ اشبيليه‌ به‌شمار مى‌رفت‌. به‌دنبال‌ وقوع‌ كشمكشهايى‌ در غرناطه‌ ميان‌ ابن‌ عمار ه م‌ و آلفونسوي‌ ششم‌ پادشاه‌ نيرومند قشتاله‌، ابن‌ عمار پيشنهاد كرد كه‌ به‌ منظور تحقق‌ صلح‌، اين‌ دژ به‌ همراه‌ غنايم‌ جنگى‌ ديگر به‌ آلفونسو واگذار شود؛ اما اين‌ پيشنهاد پذيرفته‌ نشد و سرانجام‌ قلعة اسطلير به‌جاي‌ دژ اسطبه‌ در اختيار آلفونسو قرار گرفت‌ مذكّرات‌...، 2، 5.
پس‌ از گذشت‌ بيش‌ از سده‌ از حاكميت‌ مسلمانان‌ در قرطبه‌، سرانجام‌ در شوال‌ 33/ژوئن‌ 236، قرطبه‌ به‌ تصرف‌ فرناندو پادشاه‌ مسيحى‌ درآمد. همزمان‌ با سقوط قرطبه‌، ديگر شهرها و قلعه‌هاي‌ مسلمانان‌ از جمله‌ اسطبه‌ نيز تسليم‌ شدند و مسلمانان‌ به‌ پرداخت‌ خراج‌ ملزم‌ گرديدند عنان‌، /25، 98.
اسطبه‌ اكنون‌ شهري‌ است‌ در استان‌ سويل‌ اشبيليه‌ كه‌ تقريباً در 0 كيلومتري‌ جنوب‌ خاوري‌ شهر سويل‌ و 0 كيلومتري‌ جنوب‌ كُردوبا قرطبه‌ بر دامنة شمالى‌ كوه‌ سان‌فرانسيسكو قرار گرفته‌ است‌. اين‌ شهر كوهستانى‌ با جمعيتى‌ بيش‌ از 0 هزار نفر از اراضى‌ حاصل‌خيزي‌ برخوردار است‌. حبوبات‌ و زيتون‌ از محصولات‌ مهم‌ كشاورزي‌ آن‌ به‌شمار مى‌آيد. وجود مراتع‌ سرسبز، اسطبه‌ را مركزي‌ مستعد براي‌ پرورش‌ دام‌ ساخته‌ است‌. در اين‌ شهر كارخانه‌هاي‌ پارچه‌بافى‌، صابون‌ پزي‌، روغن‌كشى‌ و صنايع‌ غذايى‌ وجود دارد. اسطبه‌ از معادن‌ سنگ‌ آهك‌ و يشم‌ نيز برخوردار است‌. دو كليسا به‌ سبك‌ گوتيك‌ به‌ نامهاي‌ سان‌ سباستيان‌ و سانتاماريا در اين‌ شهر بنا شده‌ است‌ ، EUE نيز بستانى‌، همانجاها.
مآخذ: ابن‌ خطيب‌، محمد، تاريخ‌ اسبانية الاسلامية، به‌كوشش‌ لوي‌ پرووانسال‌، بيروت‌، 956م‌؛ ابن‌ عذاري‌، احمد، البيان‌ المغرب‌ فى‌ اخبار الاندلس‌ و المغرب‌، به‌كوشش‌ ج‌. كولان‌ و لوي‌ پرووانسال‌، ليدن‌، 951م‌؛ بستانى‌؛ عنان‌، محمد عبدالله‌، دولة الاسلام‌ فى‌ الاندلس‌، قاهره‌، 408ق‌/988م‌؛ مذكّرات‌ الامير عبدالله‌، به‌كوشش‌ لوي‌ پرووانسال‌، قاهره‌، 955م‌؛ نيز:
Dozy , R., Histoire des Musulmans d'Espagane, Leiden, 1932 ; EUE ; L E vi - Proven 5 al, E., Histoire de l'Espagne musulmane, Paris/Leiden, 1950.
عزت‌ ملاابراهيمى‌
ب‌
ن‌ * * ب‌
ن‌ * * ب‌