اَسَدِكاشى‌ (د1048ق‌/1638م‌)، ازشاعران‌عارف‌مسلك‌كاشان‌
در عصر صفوي‌. او در قهپاية اصفهان‌ به‌ دنيا آمد (نصرآبادي‌، 209؛ على‌ حسن‌خان‌، 23). برخى‌ زادگاه‌ وي‌ را روستاي‌ ديدر در اطراف‌ ساوه‌ ذكر كرده‌اند (نك: آذر، 246؛ زنوزي‌، 792). به‌ هر حال‌، وي‌ كاشان‌ را براي‌ اقامت‌ برگزيد و بيشتر زندگى‌ خود را در اين‌ شهر گذراند و از اين‌ رو، به‌ كاشى‌ شهرت‌ يافت‌.
اسد كاشى‌ به‌ سبب‌ تمايلات‌ عرفانى‌ خويش‌ در زمرة شاگردان‌ شيخ‌ مؤمن‌ مشهدي‌ و كمال‌ استبري‌ سبزواري‌ درآمد (نصرآبادي‌، زنوزي‌، همانجاها؛ هدايت‌،283) و به‌طريقةنوربخشيه‌پيوست‌ (معصوم‌عليشاه‌، 2/321). سپس‌ از شيخ‌ مؤمن‌ اجازة ارشاد گرفت‌ و در كاشان‌ مريدان‌ بسيار يافت‌ (نصرآبادي‌، آذر، همانجاها). ميرزا محمد اردبيلى‌، معروف‌ به‌ محقق‌ از جمله‌ شاگردان‌ اوست‌ (معصوم‌ عليشاه‌، همانجا). از شهرت‌ وي‌ به‌ قاضى‌ اسد (نصرآبادي‌، آذر، زنوزي‌، همانجاها) بر مى‌آيد كه‌ مسند قضا نيز داشته‌ است‌. گويند در حال‌ شوريدگى‌ به‌ سرودن‌ رباعى‌ مى‌پرداخته‌ است‌ (نك: زنوزي‌، همانجا). از سروده‌هاي‌ او جز ابياتى‌ پراكنده‌ و رباعياتى‌ اندك‌ در تذكره‌ها چيزي‌ بر جاي‌ نمانده‌ است‌ (نك: نصرآبادي‌، آذر، زنوزي‌، على‌ حسن‌خان‌، همانجاها؛ احمدعلى‌، 142؛ هدايت‌، 283-284).
مزار اسدكاشى‌ در آرامگاه‌ شمس‌ الدين‌ محمد، معروف‌ به‌ شاه‌ شمس‌ از نوادگان‌ امام‌ زين‌العابدين‌ (ع‌) قرار دارد. اين‌ محل‌ در زمان‌ حيات‌ اسد، خانقاه‌ و محل‌ عبادت‌ او بوده‌، و پس‌ از مرگ‌ وي‌ به‌ زيارتگاه‌ تبديل‌ شده‌ است‌ (زنوزي‌، همانجا؛ كلانتر، 437؛ نراقى‌، 196). كراماتى‌ به‌ اسد كاشى‌ نسبت‌ داده‌اند كه‌ حاكى‌ از اعتقاد مردم‌ كاشان‌ به‌ اوست‌ (نك: هدايت‌، 283؛ كلانتر، همانجا). مزار اسد كاشى‌ در بقعه‌اي‌ واقع‌ شده‌ كه‌ مقابل‌ دروازة فين‌ كاشان‌ قرار داشته‌ است‌. تاريخ‌ بناي‌ اولية اين‌ بقعه‌ به‌ دورة صفويه‌ باز مى‌گردد. داخل‌ اين‌ بنا كاشى‌كاري‌، و مزين‌ به‌ نقاشيهايى‌ بوده‌ كه‌ به‌ تدريج‌ از ميان‌ رفته‌ است‌. بنا در مرمتهاي‌ سالهاي‌ اخير شكلى‌ كاملاً متفاوت‌ با گذشته‌ يافته‌ است‌. بر مزار اسد كاشى‌، سنگ‌ قبري‌ است‌ كه‌ بر روي‌ آن‌ قطعه‌ شعري‌ نوشته‌ شده‌ است‌ كه‌ ماده‌ تاريخ‌ فوت‌ شاعر را دربر دارد (نراقى‌، 196-197؛ تحقيقات‌).
مآخذ: آذربيگدلى‌، لطفعلى‌، آتشكده‌، به‌ كوشش‌ جعفر شهيدي‌، تهران‌، 1337ش‌؛ احمدعلى‌ هاشمى‌ سنديلوي‌، مخزن‌ الغرايب‌، به‌ كوشش‌ محمدباقر، لاهور، 1968م‌؛ زنوزي‌، محمدحسن‌، رياض‌ الجنه‌، نسخة خطى‌ كتابخانة ملى‌ تبريز، شم 3578؛ على‌ حسن‌ خان‌، صبح‌ گلشن‌، بهوپال‌، 1295ق‌؛ كلانتر ضرابى‌، عبدالرحيم‌، تاريخ‌ كاشان‌، به‌ كوشش‌ ايرج‌ افشار، تهران‌، 1356ش‌؛ معصوم‌ عليشاه‌، محمدمعصوم‌، طرائق‌ الحقائق‌، به‌ كوشش‌ محمدجعفر محجوب‌، تهران‌، 1318ش‌؛ نراقى‌، حسن‌، كاشان‌ و نطنز، تهران‌، 1348ش‌؛ نصرآبادي‌، محمدطاهر، تذكره‌، به‌ كوشش‌ وحيد دستگردي‌، تهران‌، 1317ش‌؛ هدايت‌، رضاقلى‌، رياض‌ العارفين‌، تهران‌، 1316ش‌؛ تحقيقات‌ ميدانى‌ مؤلف‌. على‌ ميرانصاري‌