َبومَنْصورِ مَعْمَريي(زنده در 346ق/957م)،فرزند محمد(احمد؟)بن عبدالله،وزير(دستور)ابومنصور محمد بن عبدالرزاق،سپهسالار و فرمانرواي طوس و خراسان در روزگار سامانيان.
آگاهي دقيق و روشن ما از زندگي ابومنصور معمري اندك و منحصر به مقدمة شاهنامة ابومنصوري(مقدمة قديم شاهنامه)است.او در تاريخ ادبيات ايران به سبب مشاركت و نظارت بر كار گردآوري و تدوين يكي از بزرگ‌ترين و مهم‌ترين شاهنامه‌هاي منثور پارسي(شاهنامة ابومنصوري)شهرت يافته است.
در روزگار سامانيان كه كوششهاي فراوان براي احياء و ترويج فرهنگ و زبان پارسي صورت مي‌گرفت،ابومنصور معمري از سوي ابومنصور محمد بن عبدالرزاق(هـ م)مأمور شد كه«خداوندان كتب]خداينامه‌ها[را از دهقانان و فرزانگان»از طوس و ديگر شهرهاي خراسان فراز آورد تا تاريخ و داستانهاي كهن ايران را از پهلوي به پارسي دري ترجمه و تدوين كنند.در پي اجراي اين فرمان كساني چون شاذان پسر برزين از طوس،شاج(فردوسي،475:ماخ؛نيز نكـ:تقي‌زاده،85،حاشيه)پسر خراساني از هرات،يزدانداد پسر شاپور از سيستان،و ماهوي خورشيد پسر بهرام از نيشابور-كه با توجه به نامشان همگي مي‌بايست زردشتي بوده باشند-در طوس گردآمدند.بدين سان در 346ق مجموعه‌اي از داستانهاي كهن و تاريخ شاهان ايران فراهم آمد كه آن را«شاهنامه»خواندند(«مقدمة شاهنامة ابومنصوري»،34-36؛نيز نكـ:نولدكه،40؛تقي‌زاده،83)و اكنون از اين شاهنامه كه با نام باني تأليف آن،ابومنصور محمد بن عبدالرزاق،شاهنامة ابومنصوري شهرت يافته،تنها ديباچة آن كه به برخي از نسخه‌هاي قديم شاهنامه فردوسي الحاق شده،در دست است(نكـ:قزويني،2/7،22-26)چنين مي‌نمايد كه ابومنصور معمري خود اين مقدمه را به رشتة تحرير درآورده باشد(«مقدمة شاهنامة ابومنصوري»،30،34؛نيز نكـ:صفدي،103؛ايرانيكا).براساس اين مقدمه،نسب او و ولي‌نعمتش،ابومنصور محمد بن عبدالرزاق از طريق فرمانرواياني مشهور به«كنارنگ-عنواني نظامي در اواخر دورة ساساني و عنوان فرمانروايي در آغاز فتوحات اسلامي(نكـ:مينورسكي،262-263)-به منوچهر پيشداد؛مي‌رسد(«مقذمة شاهنامة ابومنصوري»،73-81).گرچه بيروني اينگونه سلسله نسبها را برساختة سخن‌پردازان دانسته(ص37-38،اما به گفتة مينورسكي،سلسله نسبهاي اين دو تن تا كنارنگ مي‌تواند بهره‌اي از حقيقت داشته باشد(271-273،حاشيه،262-263؛قس:قزويني،2/80-81،حاشيه)،و بدين سان ابومنصور معمري بازماندگان خاندانهاي قديم ايران و دوستدار حفظ و ترويج روايات داستانهاي كهن بوده است.از عبارت«درود…برمحمد(ص)و اهل بيت و فرزندان او…»در خطبة«مقدمة شاهنامة ابومنصوري(ص30)،مي‌توان احتمال داد كه ابومنصور معمري همچون سرور خود،گرايشهاي شيعي داشته است(براي تفصيل،نكـ:هـ د،ابومنصور محمد بن عبدالرزاق).
نام ابومنصور معمري در«مقدمة جديد شاهنامه»(مقدمةبايسنقري)-كه پر از خطاهاي شگفت‌انگيز است-سعود بن المنصور المعمري آمده كه در خدمت پدر ابومنصور محمد بن عبدالرزاق نيز بوده است(ص7).
مآخذ:بيروني،ابوريحان،الآثار الاباقية،به كوشش ادوارد زاخاو،لايپزيگ،1923م؛تقي‌زاده،حسن،«شاهنامه و فردوسي»،هزارة فردوسي،تهران،1363ش؛فردوسي،ابوالقاسم،شاهنامه،تهران،1357ش؛قزويني،محمد،«مقدمة قديم شاهنامه»،بيست مفاله،به كوشش ابراهيم پورداوود و عباس اقبال،تهران،1363ش؛«مقدمة جديد شاهنامه»(مقدمةبايسنقري)،همراه شاهنامة فردوسي،تهران،1357ش؛«مقدمة شاهنامة ابومنصوري»(مقدمة قديم شاهنامه)،بيست مقاله(نكـ:همـ،قزويني)؛نولدكه،تئودور،حماسة ؟ ايران،ترجمة بزرگ علوي،تهران،1369ش؛نيز:
Iranica;Minorsky,V.,"The Older Preface to the Shah-nama",Iranica(Twenty Articles),Tehran,1964.
ابوالفضل خط