اَبوُمَرْثَدِ غَنَوي،كَنّاز بن حُصَيْن(د12ق/633م)،صحابي پيامبر(ص).او از طايفة بني غني و از اعراب مُضَري بود و حليف و همسال حمزة بن عبدالمطلب شمرده مي‌شد(عروة بن زبير،156؛ابن سعد،3/47).وي از نخستين مهاجران بود و در مدينه،پيامبر(ص)ميان او و عبادة بن صامت پيمان برادري برقرار كرد(ابن سعد،همانجا،ابن حبيب،71).
در سرية حمزة بن عبدالمطلب كه در رمضان و آغاز هفتمين ماه هجرت اتفاق افتاد،او يكي از 15 مهاجري بود كه در جنگ شركت داشت(واقدي،1/9).وي همچنين در بدر و احد و خندق و ديگر غزوات حضور يافت(همو،1/153؛ابن سعد،همانجا؛ابن عبدالبر،4/1755).فرزندش مرثد نيز كه در 3ق از سوي پيامبر(ص)به سرية رجيع گسيل شده بود،در همان سريه به شهادت رسيد(ابن حبيب،118؛ابن قتيبه،327).ابومرثد در خلافت ابوبكر در مدينه درگذشت(عروة بن زبير،ابن سعد،ابن قتيبه،همانجاها).
با اينهمه گفته‌اند كه وي تا زمان عثمان زنده بود(ابن حزم،247)و در اجنادين شام كشته شد(ابن حبان،18).ابن شَدّاد نيز به نقل از ابن عساكر،قبري را در حوالي دمشق به او نسبت داده است(ص183؛قس:ابن كثير،6/354؛نيز نكـ:ياقوت،2/316)،ولي با توجه به اقوال ديگر مورخان مبني بر وفات او در مدينه-چنانكه ابن شداد نيز اشاره كرده است-اين نكته درست به نظر نمي‌رسد.از طريق ابومرثد روايتي از پيامبر(ص)نقل شده است(نكـ:احمد حنبل،4/135؛مزّي،8/328-329).
مآخذ:ابن حبان،محمد،مشاهير علماءالامصار،به كوشش فلايشهمر،قاهره،1379ق/1959م؛ابن حبيب،محمد،المحبر،به كوشش ا.ليشتن اشتتر،حيدرآباد دكن،1361ق/1942م؛ابن حزم،علي بن احمد،جمهرة انساب العرب،بيروت،1403ق/1983م؛ابن سعدمحمد الطبقات الكبري،بيروت،دارصادر؛ابن شداد،محمد بن علي،الاعلاق الخطيرة،به كوشش صامي دهان،دمشق،1375ق/1956م؛ابن عبدالبر،يوسف بن عبدالله،الاستيعاب في معرفة الاصحاب،به كوشش علي محمد بجاوي،قاهره،1380ق/1960م؛ابن قطيبه،عبدالله بن مسلم،المعارف،به كوشش ثروت عكاشه،قاهره،1960م؛ابن كثير،ابن بداية؛احمد بن حنبل،مسند،قاره،1313ق؛عروة بن زبير،مغازي رسول الله(ص)،به كوشش محمد مصطفي اعظمي،رياض،1401ق/1981م؛مزّي،يوسف بن عبدالرّحمن،تحفة الاشراف،به كوشش عبدالصّمد شرف الدين،بمبئي،1397ق/1977م؛واقدي،محمد بن عمر،المغازي،به كوشش مارسدن جونز،لندن،1966م؛ياقوت،بلدان.
ابوالحسن ديانت