responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 5  صفحه : 2291
ابو طاهر ملتانی
جلد: 5
     
شماره مقاله:2291

اَبوطاهِرِ مُلْتاني، فقيه حنفي هندي (سده هاي 9 و 10ق/ 15 و 16 م). وي مؤلف عمدة الاسلام به زبان فارسي است. در نسخه هاي كتاب نام پدر مؤلف كمال و گاه نام خود او عبدالعزير آمد است (مثلاً نك‌ : آستان، 2/88؛ حاجي خليفه، 2/1165؛ دانش پژوه، فهرستواره، 66). زمان حيات وي به درستي معلوم نيست، اما نسخه اي از عمدة الاسلام مورخ 924 ق وجود داشته كه در تخمين تأليف به كار مي آيد (نك‌ : تسبيحي، 2/318 ـ 319). ايوانف تأليف كتاب را در اواخر سدة 9ق/15 م تخمين زده است (ايوانف، شم‌ 997؛ قس: ظهورالدين، 3/374، كه بدون هيچ گونه دليل، مؤلف را از سدة 12 ق دانسته است). اين كتاب در بارة توحيد، نماز، روزه، زكات و حج است كه مؤلف آنها را پنج بناي اسلام شمرده است. وي از هفتاد و چند مأخذ از پيشينيان اين نامها براي شناخت كتب فقهي بسيار سودمند است و احتمال دارد كه بسياري از اين كتب باقي نمانده باشد. بسياري از اين كتب امروزه در دست نباشد.
اين اثر در قلمرو فقه حنفي بسيار رايج بوده و نسخه هاي فراواني از آن در كتابخانه هاي جهان يافت مي شود؛ از آن جمله نسخه هاي كتابخانه هاي گنج بخش (منزوي،‌ 4/2254 ـ 2256)، بوهار (رضوي، شم‌ 140(4))، سپهسالار تهران (دانش پژوه، فهرست كتابخانه …، 5/332)، وزيري يزد (شيرواني، 4/1149)، ملي پاريس (بلوشه، شم‌ 55)، برلين (پرچ، IV/241) و موزة توپكايي استانبول (TS،‌ شم‌ 924(1)؛ نيز نك‌ : دانش پژوه، فهرستواره، 66 ـ 67؛ همو، فهرست، كتابهاي …، 1/109 ـ 110).
عبدالرحمن بن يوسف آق سرايي در 950ق/ 1543 م اين كتاب را با عنوان عماد الاسلام به تركي برگرداند (نك‌ : حاجي خليفه، همانجا) كه نسخة خطي اين ترجمه در كتابخانة دانشگاه لوس آنجلس موجود است (مركزي، 11 و‌ 12/521). در ضمن چندين ترجمه از عمدة الاسلام به زبان ازبكي نيز صورت گرفته كه عاري از تصرف در متن نيست و نسخه هاي خطي آن در تاشكند موجود است (اورونبايف، شم‌ 5539-5542). گفتني است كه كتاب ملتقط الخطاب و تذكرة واقعات كه در برخي فهارس به ابوطاهر منسوب داشته اند (منزوي، 4/2309؛ دانش پژوه، فهرستواره، 66)، همان كتاب عمدة الاسلام است.
مآخذ: آستان قدس فهرست؛ تسبيحي، محمد حسين، فهرست نسخه هاي خطي كتابخانة گنج بخش، اسلام آباد، 1394ق/ 1974 م؛ حاجي خليفه، كشف؛ دانش پژوه، محمد تقي فهرستواره فقه هزار و پانصد سالة اسلامي، تهران، 1367 ش؛ دانش پژوه، محمد تقي و بهاء الدين علمي انوري، فهرست كتابهاي خطي كتابخانة مجلس سنا، تهران، 1359 ق؛ دانش پژوه، محمد تقي و علينقي منزوي، فهرست كتابخانة سپهسالار،‌ تهران، 1356 ش/1977 م؛ شيرواني، محمد، فهرست نسخه هاي خطي كتابخانة وزيري يزد، تهران، 1350 ش؛ ظهور الدين احمد، پاكستان ميس؟ فارسي ادب، لاهور، 1977 م؛ مركزي، خطي؛ منزوي، احمد، فهرست نسخه هاي خطي كتابخانة گنج بخش، اسلام آباد، 1350 ش؛ نيز:
Blochet, E., Catalogue des manuscrits persans, Paris, 1950; Ivanow, W., Concise Descriptiue Catalogue of the Persian Manuscripts in the Collection of the Asiatic Society of Bengal, Calcutta, 1928; Pertsch, W., Die Handschriften-Verzeichnisse der koniglichen Bibliothek zu Berlin, Berlin, 1888; Radavi?, M. Q. H. &M. eAbd-ul-Muqtadir, Catalogue of the persian Manuscriptd in the Buhar Library, Calcutta, 1921; TS (Farsca); Urunbaev, A. & L. M. Epifanova, Sobranie uostochnykh rukopisei akademii nauk Uzbekskoi SSR, Tashkent, 1901.
بخش فقه، علوم قرآني و حديث
 

نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 5  صفحه : 2291
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست