responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 5  صفحه : 2290
ابو طاهر مقری
جلد: 5
     
شماره مقاله:2290

اَبوطاهرِ مُقْري، عبدالواحد بن عمر بن محمد بن ابي هاشم بزار (رجب 280ـ 20 يا 22 شوال 349/سپتامبرـ اكتبر 893ـ 13يا 15 دسامبر 960)، مقري، محدث و نحوي بغدادي. وي نزد كساني چون ابن درستويه ادب عربي را فرا گرفت (قفطي، 2/215) و در قرائت ملازم درس احمد بن سهل اشناني، ابوعثمان سعيد بن عبدالرحيم و ابوبكر ابن مجاهد گشت (ابن نديم، 35؛ ابن جزري، غاي‌ـة، 1/475). نزديكي او به ابن مجاهد تا آنجا بود كه از او به غلام ابن مجاهد تعبير مي شد (نجاشي، 247). وي از جمعي ديگر از شيوخ بغداد نيز قرائت آموخت كه بيشتر آنان استاد ابن مجاهد نيز بوده اند (براي فهرستي از آنان، نك‌ : ابن جزري، همان، 1/475 ـ 476). همچنين از برخي مشايخ قرائت خود جز ايشان حديث شنيده كه از آن ميان مي توان ابوبكر ابن ابي داوود، محمدبن حسين اشناني و محمد بن عباس يزيدي را ياد كرد (خطيب، 11/7 ـ 8).
ابوطاهر از بغدادياني بود كه در نحو و قرائت به مكتب كوفه گرايش داشتند (قفطي، همانجا؛ ذهبي، سير، 16/22). آگاهي او به قرائت و نحو موجب شده كه وي در وجوه قرائات از داناترين مردم شمرده شود (نك‌ : ابن نديم، همانجا؛ خطيب، 11/7)،‌ تا آنجا كه گفتة ابو عمرو داني پس از وفات ابن مجاهد (324 ق) بغداديان كسي را شايسته تر از او نيافتند تا بر جاي او نشانند (نك‌ : ذهبي، همانجا؛ ابن جزري، همان، 1/476).
حلقة درس او در بغداد بسياري از علاقمندان به قرائت را به خود جذب كرد (همانجا) كه از آن ميان مي توان ابوالحسن ابن حمامي، عبيدالله بن عمرمصاحفي، علي بن محمد جوهري، ابوالحسين سوسنجردي و ابوبكر دوري را نام برد (نك‌ : ذهبي، معرف‌ـة، 1/252؛ ابن جزري،‌نجاشي، همانجاها). برخي نيز همچون ابراهيم بن مخلد معدل از او حديث فرا گرفتند (خطيب، 11/8).
از نظريات خاص ابوطاهر كه گفته شده در آن با هم طرازان خود مخالفت ورزيده، قول او دربارة امالة الف در كلمة «الناس» در قرائت ابو عمرو است (نك‌ : ابن جزري، همانجا). ابوطاهر به عنوان يك حلقة مهم در زنجيره هاي روايت قرائات مورد توجه قرار گرفته و روايات او در كتب مختلف قرائت چون دالتيسير ابو عمرو داني (ص 12) و به ويژه جامع البيان همو، المستنير ابن سوار و الكامل هذاي ثبت شده است (نك‌ : ابن جزري، همان، 1/475، 476، النشر، 1/123، جم‌ ). از آثار ابوطاهر رساله اي در اخبار نحويان باقي است كه نسخة خطي آن در دارالكتب مصر نگهداري مي شود (نك‌ : عبدالبديع، 2/106؛ GAS, IX/16). همچنين اثر ديگري در قرائت با عنوان البيان از وي به دست خطيب بغدادي رسيده بوده كه مورد استفادة او قرار گرفته است (نك‌ : خطيب، 2/207؛ قس: قفطي، 3/101). در سدة 6 ق نيز ابن خير اشبيلي و ابوطاهر سلفي با ارائة سلسلة سندي اين كتاب را روايت كرده اند (نك‌ : ابن خير، 32؛ روداني، 142). اثر ديگري از ابوطاهر با عنوان قراءة اميرالمؤمنين ]علي (ع)[ را طوسي و نجاشي نام برده و اسانيد روايت خود را تا مؤلف نشان داده اند (طوسي، 122؛ نجاشي، همانجا).
ابن نديم پاره اي ديگر از آثار ابوطاهر را نام برده كه از اين قرارند: قراءة حمزة الكبير، قراءة الكسائي الكبير، الانتصار لحمزة، قراءة حفص، الفصل بين ابي عمرو و الكسائي، الخلاف بين ابي عمرو والكسائي، الخلاف بين اصحاب عاصم و حفص بن سليمان، شواذ السبع‌ـة، الياءدات، الهاءات، الرسال‌ـة في الجهر ببسم الله الرحمن الرحيم (ص 35) كه از آن ميان دو عنوان الفصل و الهاءات، در اسانيد ابن خير و ابوطاهر سلفي نيز ديده مي شود (نك‌ : ابن خير، 33؛ روداني، همانجا).
مآخذ: ابن جزري. محمد بن محمد، غاي‌ـة النهاي‌ـة، به كوشش گ. برگشتر سر، قاهره، 1351ق/ 1932 م؛ همو، النشر، به كوشش علي محمد ضبّاع، قاهره، كتابخانة مصطفي محمد؛ ابن خير اشبيلي، محمد، فهرس‌ـة، به كوشش فرانسيسكو كودرا، بغداد، 1963 م؛ ابن نديم، الفهرست؛ ابو عمرو داني، عثمان بن سعيد، التيسير،‌ به كوشش اتوپرتسل، استانبول، 1930 م؛ خطيب بغدادي، قاهره، 1349 ق؛ ذهبي، ‌محمد بن احمد، سيراعلام النلاء، به كوشش شعيب ارنؤوط و اكرم بوشي، بيروت، 1404ق/1984 م؛ همو، معرف‌ـة القراء الكبار، به كوشش محمد سيد جادالحق، قاهره، 1387ق/1367 م؛ روداني، محمد بن سليمان، صل‌ـة الخلف، به كوشش محمد حجي، بيروت، 1408ق/ 1988 م؛ طوسي، محمد بن حسن. الفهرست، نجف، كتابخانة مرتصويه؛ عبدالبديع، لطفي، فهرس المخطوطات المصورة، قاهره، 1956 م؛ قفطي، علي ابن يوسف، انباه الرواة، به كوشش محمد ابوالفضل ابراهيم، قاهره، 1371، 1374 ق/ 1952، 1955 م؛ نجاشي، احمد بن علي، رجال، به كوشش موسي شبيري زنجاني، قم، 1407 ق؛ نيز: GAS.
بخش فقه، علوم قرآني و حديث
 

نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 5  صفحه : 2290
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست