responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 5  صفحه : 2241
ابوسياره
جلد: 5
     
شماره مقاله:2241

اَبوسَيّاره، عُمَلي‌ـة بن اَعزل بن خالد عَدواني،يكي از شخصيتهاي اواخر عصر جاهليت كه سالها سرپرستي حجاج را برعهده داشت، سرپرستي حركت حجاج از مزدلفه به مني در مناسك حج، يكي از مناصب دورة جاهليت بود كه به شكل موروثي در خاندان عدوان (از شعبه هاي قيس عيلان) دست به دست مي شد و آخرين ايشان كه 40 سال اين منصب را برعهده داشت، عملي‌ـة بن اعزل بود (ابن هشام، 1/128؛ طبري، 2/286؛ مسعودي، 2/57) و گويا به مناسبت وظيفه اش به ابوسيّاره مكنّي شده بود (نك‌ : كلبي، 471). آگاهي ما از كار وي در اين مراسم اندك است و در منابع دربارة وظيفة او تعبيراتي گوناگون به صورت «دفع»، «افاضله» و «اجازه» ديده مي شود. ابوسياره ابتدا خطبه اي كوتاه مي خواند، سپس به كوه «ثَبير» در مزدلفه مي نگريست و آنگاه كه خورشيد از فراز كوه پرتو مي افكند، با نداتي «اَشرِق ثَبيرُ كَيما نُغير» يعني : اي (خورشيد پس كوه) ثبير طلوع كن تا ما (به سوي مني) بشتابيم، فرمان حركت مي داد و با مركوب خود پيشاپيش مردم مي رفت (ابوالفرج، 3/4؛ ياقوت، 1/918).
در منابع تصريح شده كه ابوسياره اسلام را درك كرده است (نك‌ : ازرقي، 187؛ مسعودي، همانجا)، ولي از عاقبت كار او اطلاعاي در دست نيست.
گفته شده كه ابوسياره در طول 40 سال، در مراسم حج، همواره بر خري سوار بود كه در سلامت و تندرستي (يا صبر) مثل شد. چنانكه عرب دربارة كسي كه سالم و تندست باشد، گويد: «اصّح (يا اصبر) من عًَير ابي سّيارة» (جاحظ، البيان، 1/246؛ ثعالبي، 295؛ ميداني. 1/410). در منابع گاه از ماده بودن، سياهي و يك چشمي اين مركب سخن رفته است (ازرقي، 186؛ جاحظ، الحيوان، 1/139؛ ثعالبي،‌ همانجا). در يك شعر كهن عربي نيز از مركب وي و سرپرستي حجاج ياد شده است (نك‌ : ابن هشام، همانجا). گويا انگيزة ابوسياره از سوار نشدن بر اسبهاي اصيل كه جلوه اي از شكوه و جلال به همراه داشت، فروتني و تواضع بوده است، چنانكه بعدها اين رفتار وي الگويي براي برخي از شخصيتهاي ممتاز عرب شد (نك‌ : جاحظ، البخلاء، 204، البيان، همانجا؛ ثعالبي، 296).
از ابوسياره تنها چند بيت شعر و يك خطبة بسيار كوتاه نقل شده است كه نيمي از آن دعا و نيم ديگر نصيحت و موعظه است (نك‌ : ابوالفرج، ميداني، ياقوت، همانجاها).
ابوسياره نخستين كسي بود كه خون بهاي مقتول را برابر 1000 شتر قرار داد؛ به روايتي ديگر نخستين كس عبدالمطلب بود كه اين سنت را پي ريخت و اسلام نيز آن را تأييد كرد (نك‌ : ابن قتيبه، 551؛ ابن رسته، 191).
مآخذ: ابن رسته، احمد بن عمر، الاعلاق، النفيس‌ـة، به كوشش دخويه، ليدن، 1891 م؛ ابن قتيبه،‌ عبدالله بن مسلم، المعارف، به كوشش ثروت عكاشه، قاهره، 1388ق/ 1969 م؛ ابن هشام، عبدالملك، السيرة النبوي‌ـة، به كوشش مصطفي سقا و ديگران، قاهره، 1355ق/ 1936 م؛ ابوالفرج اصفهاني، الاغاني، بولاق، 1285 ق؛ ازرقي، محمد بن عبدالله، اخبار مك‌ـة، به كوشش رشدي صالح محلس، بيروت، 1402ق/1982 م؛ ثعالبي، ثمار القلوب، قاهره، مطبع‌ـة الطاهر؛ جاحظ، عمروبن بحر، البخلاء، به كوشش طه حاجري، قاهره، دارالمعارف؛ همو، البيان و التبيين، به كوشش حسن سندويي، قاهره، 1351ق/ 1932 م؛ همو، الحيوان، به كوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، 1388ق/ 1969 م؛ طبري، تاريخ؛ كلبي، هشام بن محمد، جمهرة النسب، به كوشش ناجي حسن، بيروت، 1407ق/1986 م؛ مسعودي، مروج الذهب، به كوشش محمد محيي الدين عبدالحميد، قاهره، 1384ق/1964 م؛ ميداني، احمدبن محمد، مجمع الامثال، به كوشش محمد محيي الدين عبدالحميد، بيروت، 1374 ق/ 1955م؛ ياقوت، بلدان،
احمد بادكوية هزاوه
 

نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 5  صفحه : 2241
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست