اِبْن‌ِ مُبارَكْشاه‌، شهاب‌الدين‌ احمد بن‌ محمد (806 -862ق‌/ 1403- 1458م‌)، اديب‌ صوفى‌ مسلك‌ و جُنگ‌ نويس‌ حنفى‌. وي‌ در قاهره‌ زاده‌ شد، اما از زندگى‌ او چيزي‌ نمى‌دانيم‌. احتمالاً او و پدرش‌ هر دو گرايش‌ به‌ تصوف‌ داشتند و پدرش‌ نيز ظاهراً به‌ سبب‌ همين‌ گرايش‌ لقب‌ مباركشاه‌ يافت‌. وي‌ از محضر استادانى‌ چون‌ ابن‌ هُمام‌ و ابن‌ دَيري‌ بهره‌ برد و تمايل‌ اين‌ دو استاد به‌ تصوف‌ در روحية ابن‌ مباركشاه‌ بى‌اثر نبوده‌ است‌. بارزترين‌ نشانة تصوف‌ او را بايد قصيده‌اي‌ دانست‌ كه‌ در مناقب‌ ليث‌ سمرقندي‌ سروده‌ است‌. اين‌ قصيده‌ مورد توجه‌ ابن‌ حجر نيز قرار گرفت‌ و اينكه‌ ابن‌ حجر نسخه‌اي‌ از آن‌ را نوشته‌ و بر ابوالسير ابن‌ نقاش‌ مى‌خوانده‌، تعجب‌ سخاوي‌ را برانگيخته‌ است‌ (نك: سخاوي‌، الضوء، 2/65).ابن‌ مباركشاه‌ همواره‌ صوفيانه‌ مى‌زيست‌ و سخاوي‌ از قناعت‌ و تواضع‌ او در برابر طالبان‌ علم‌ كه‌ به‌ خدمتش‌ مى‌آمدند، ياد كرده‌ است‌ (همانجا). وي‌ با صلاح‌الدين‌ اسيوطى‌ پيوندي‌ دوستانه‌ داشت‌ و مكاتباتى‌ اديبانه‌ به‌ شعر و نثر ميان‌ آن‌ دو رد و بدل‌ مى‌شد (نك: سيوطى‌، 55). ابن‌ مباركشاه‌ به‌ ابن‌ حجر عسقلانى‌ استاد سخاوي‌ نيز ارادتى‌ خاص‌ مى‌ورزيد و سخاوي‌ از احترام‌ فراوانى‌ كه‌ ابن‌ مباركشاه‌ نزد ابن‌ حجر داشت‌، ياد كرده‌ است‌ (همانجا). سخاوي‌ كه‌ خود را از دوستان‌ نزديك‌ ابن‌ مباركشاه‌ مى‌دانسته‌ ( الذيل‌، 128) در مجالسى‌ كه‌ با هم‌ داشتند، اشعار بسياري‌ از او مى‌شنيد ( الضوء، همانجا).
آثار: 1. السفينة. اين‌ مجموعة 14 جلدي‌ شامل‌ منتخباتى‌ است‌ در شعر و ادب‌ و حكايت‌ و فنون‌ و دانشهاي‌ گوناگون‌ كه‌ از منابع‌ بسيار فراهم‌ آمده‌ است‌. جلد نهم‌ آن‌ كه‌ قمطر الطبيب‌ نام‌ دارد، به‌ مسائل‌ پزشكى‌ اختصاص‌ يافته‌ است‌. دورة اين‌ مجموعه‌ به‌ لحاظ آنكه‌ به‌ خط مؤلف‌ كتابت‌ شده‌، از نفاست‌ و ارزش‌ بسيار برخوردار است‌ و اكنون‌ در كتابخانة فيض‌الله‌ استانبول‌ نگهداري‌ مى‌شود ( سيد، 1/482-484)؛ 2. زهر الحديقة فى‌ الاطعمة الانيقة، دربارة خوراكيها. نسخه‌اي‌ از آن‌ در گوتا موجود است‌ ( پرچ‌، شم .(1344 در منابع‌ دو كتاب‌ ديگر از وي‌ ياد شده‌ است‌: يكى‌ التذكرة كه‌ ظاهراً جنگى‌ ادبى‌ بوده‌ است‌ (سخاوي‌، الضوء، 2/65؛ حاجى‌ خليفه‌، 1/384)؛ ديگري‌ كتاب‌ فى‌ مناقب‌ الامام‌ ابى‌ الليث‌ (ابن‌ عبدالقادر، 2/43)، اما در منابع‌ ديگر به‌ آن‌ اشاره‌اي‌ نشده‌ است‌.
سيوطى‌ برخى‌ از اشعار او را نقل‌ كرده‌ است‌ (ص‌ 55 -57). در ميان‌ آنها قصيده‌اي‌ در مدح‌ ابن‌ حجر و يادآور هنگامى‌ است‌ كه‌ وي‌ الفتح‌ الباري‌ خود را در شرح‌ بخاري‌ به‌ اتمام‌ رسانده‌ بود.
مآخذ: ابن‌ عبدالقادر تميمى‌، تقى‌الدين‌، الطبقات‌ السنية، به‌ كوشش‌ عبدالفتاح‌ محمد حلو، رياض‌، 1403ق‌/1983م‌؛ حاجى‌ خليفه‌، كشف‌؛ سخاوي‌، محمد، الذيل‌ على‌ رفع‌ الاصر، به‌ كوشش‌ جودة هلال‌ و ديگران‌، قاهره‌، 1966م‌؛ همو، الضوء اللامع‌، قاهره‌، 1354ق‌؛ سيد، فؤاد، فهرس‌ المخطوطات‌ المصورة، قاهره‌، 1954م‌؛ سيوطى‌، نظم‌ العقيان‌، به‌ كوشش‌ فيليپ‌ حتّى‌، نيويورك‌، 1927م‌؛ نيز:
Pertsch.
محمدمهدي‌ مؤذن‌ جامى‌
تايپ‌ مجدد و ن‌ * 1 * زا
ن‌ * 2 * زا