اِبْنِ ماهان، يعقوب، مشهور به سيرافى، پزشك ايرانى سدة 3ق/9م. از
زمانزندگىاو اطلاعى دردست نيست و ابننديم (د 385ق) نيز در اين باره اظهار
بىاطلاعى كرده است (ص 356). همو (همانجا) و ديگران (قفطى، 378؛ ابن ابى
اصيبعه، 1/203) او را سيرافى دانستهاند. در عين حال ابن ابى اصيبعه
(همانجا) او را در طبقة پزشكان سريانى ياد كرده است. اين دو روايت از آن رو
كه اطباي سريانى در نواحى جنوبى ايران مىزيسته و پزشكان جنديشاپوري
غالباً از اين گروه بودهاند، تعارضى با يكديگر ندارند. مىتوان گفت با اينكه
خود او يا خاندانش از سيراف فارس بوده است، به احتمال، پرورش او نزد
استادان سريانى يا در سرزمين سريانيان، مانند شام بوده است.
قفطى (همانجا) ابن ماهان را طبيبى مشهور دانسته و كتاب السفر و الحضر او را
دليل شهرت او و نيز «لطيف» دانسته است (قس: ابن ابى اصيبعه، 1/203). اين
كتاب طبى كه نسخهاي از آن در دست نيست، براي استفاده در سفر و حضر تأليف
يافته بوده است (نك: لكلرك، .(I/304 ابن ماهان با آنكه زبان سريانى را
مىدانست و در صدر دورة ترجمه قرار داشت، اما گزارشى از فعاليت او در زمينة
ترجمه در دست نيست.
مآخذ: ابن ابى اصيبعه، احمد، عيون الانباء، به كوشش آوگوست مولر، قاهره،
1299ق/1882م؛ ابن نديم، الفهرست؛ قفطى، على، تاريخ الحكما، به كوشش
يوليوس ليپرت، لايپزيگ، 1903م؛ نيز:
, L., Histoire de la m E decine arabe, New York, 1971.
محمد مهدي مؤذن جامى
تايپ مجدد و ن * 1 * زا
ن * 2 * زا