اِبْن‌ِ غَطُّوس‌، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عبدالله‌ (د ح‌ 610ق‌/1213م‌)، ناسخ‌ و خوشنويس‌ اندلسى‌. از زندگى‌ و احوال‌ او آگاهى‌ چندانى‌ در دست‌ نيست‌. تنها مى‌دانيم‌ كه‌ اهل‌ بلنسيه‌ بود (ابن‌ ابار، 2/593؛ مراكشى‌، 6/314). پدر و برادرش‌ نيز در خوشنويسى‌ شهره‌ بوده‌اند، اما بيشتر خود او را پيشواي‌ خوشنويسان‌ عصر خوانده‌اند و آنجا كه‌ از فضايل‌ اهل‌ اندلس‌ و هنر خطاطى‌ آنان‌ سخن‌ مى‌رود، از نسخه‌هاي‌ خطى‌ وي‌ به‌ عنوان‌ نمونه‌اي‌ از افتخارات‌ اندلس‌ ياد مى‌شود (نك: مقري‌، 3/151). ابن‌ غطوس‌ سوگند خورده‌ بود كه‌ جز آيات‌ قرآن‌ را به‌ قلم‌ نياورد. مصحفهاي‌ او كه‌ ظاهراً بسيار نفيس‌ بوده‌، در ميان‌ اميران‌ و بزرگان‌ هواخواهان‌ بسياري‌ داشته‌ است‌ (ابن‌ ابار، همانجا؛ مراكشى‌، 6/315). گاه‌ مصاحفى‌ را كه‌ او تحرير كرده‌ بود، هر يك‌ به‌ 200 دينار مى‌خريدند. به‌ روايت‌ صفدي‌ (3/351-352) كه‌ نمونه‌هاي‌ متعددي‌ از دست‌ نوشته‌هاي‌ او را ديده‌ بود، وي‌ خط را به‌ شيوه‌اي‌ خاص‌ مى‌نوشت‌ و براي‌ هر يك‌ از حركات‌ رنگى‌ بر مى‌گزيد: تشديد و سكون‌ را به‌ رنگ‌ لاجوردي‌، ضمه‌، فتح‌ و كسره‌ را به‌ رنگ‌ قرمز، همزه‌هاي‌ كسره‌دار را به‌ رنگ‌ سبز و همزه‌هاي‌ فتحه‌دار را به‌ رنگ‌ زرد مى‌نگاشت‌ و همواره‌ بر اين‌ شيوه‌ بود. از حاشيه‌ نويسى‌ پرهيز داشت‌ و اگر در نگارش‌ حرفى‌ خللى‌ راه‌ مى‌يافت‌، آن‌ صفحه‌ را يكسره‌ باز مى‌نوشت‌. حجره‌اي‌ نيز به‌ كار كتابت‌ اختصاص‌ داده‌ بود كه‌ ابزارهاي‌ خطاطى‌ خويش‌ را در آن‌ مى‌نهاد و كسى‌ بدان‌ حجره‌ راه‌ نداشت‌. دقت‌ و امانت‌ وي‌ در نگارش‌ مصاحف‌ تا بدان‌ پايه‌ بود كه‌ مسافتهاي‌ بسيار دور را براي‌ تصحيح‌ اشتباهات‌ احتمالى‌ خود طى‌ مى‌كرد (همانجا). از كسانى‌ كه‌ روش‌ او را در نگارش‌ مصاحف‌ دنبال‌ كرده‌اند، مى‌توان‌ ابن‌ خلدون‌ بلنسى‌ (صفدي‌، 3/352) و محمد بن‌ محمد بن‌ ابى‌ زاهر را نام‌ برد (شكيب‌ ارسلان‌، 3/185). ابن‌ ابار (همانجا) نيز برخى‌ از انواع‌ خط را نزد او فراگرفته‌ است‌.
مآخذ: ابن‌ ابار، محمد، التكملة، به‌ كوشش‌ عزت‌ عطار حسينى‌، قاهره‌، 1375ق‌/ 1965م‌؛ شكيب‌ ارسلان‌، الحلل‌ السندسية، قاهره‌، 1358ق‌/1939م‌؛ صفدي‌، خليل‌، الوافى‌ بالوفيات‌، به‌ كوشش‌ هلموت‌ ريتر، بيروت‌، 1381ق‌/1961م‌؛ مراكشى‌، محمد، الذيل‌ و التكملة، به‌ كوشش‌ احسان‌ عباس‌، بيروت‌، 1973م‌؛ مقري‌ تلمسانى‌، احمد، نفح‌ الطيب‌، به‌ كوشش‌ احسان‌ عباس‌، بيروت‌، 1388ق‌/1968م‌.
بشري‌ حشمت‌ پسند
تايپ‌ مجدد و ن‌ * 1 * زا
ن‌ * 2 * زا