اِبْن‌ِ عَيّاش‌، ابوالفرج‌ عبدالرحمان‌ بن‌ احمد، ملقب‌ به‌ زين‌الدين‌ (ربيع‌الاول‌ 772-11 صفر 853/ اكتبر 1370- 5 آوريل‌ 1449)، مقري‌ شافعى‌ مذهب‌ حجاز. وي‌ در دمشق‌ زاده‌ شد و در همانجا نشأت‌ يافت‌ (سخاوي‌، 4/59). پدرش‌ خود از مقريان‌ شام‌ بود (ابن‌ جزري‌، 1/128؛ ابن‌ حجر، 7/365). وي‌ نزد استادانى‌ چون‌ عمادالدين‌ بن‌ كثير، عمادالدين‌ ابن‌ سراج‌، زين‌الدين‌ بن‌ رجب‌ حنبلى‌، شمس‌الدين‌ ابن‌ سند و رسلان‌ ذهبى‌ دانش‌ آموخت‌. در دمشق‌ از پدرش‌ و نيز امين‌ بن‌ سلار، محمود بن‌ شرف‌ شاه‌ طوسى‌ و عمر بن‌ شمس‌الدين‌ ابن‌ لبان‌ و در حلب‌ از فيروز تبريزي‌ قرائت‌ آموخت‌ (سخاوي‌، 4/59 -60). در 787ق‌ همراه‌ پدرش‌ به‌ حج‌ و سپس‌ به‌ بيت‌المقدس‌ رفت‌. وي‌ در 792ق‌ (يا 791ق‌: ابن‌ عماد، 7/277) طى‌ سفري‌ به‌ قاهره‌، از محضر استاد پدرش‌، ابوالفتح‌ محمد بن‌ احمد عسقلانى‌، در قرائت‌ بهره‌ برد و از وي‌ اجازه‌ دريافت‌ كرد و در اسناد به‌ پاي‌ پدر رسيد (سخاوي‌، 4/60؛ قس‌: ابن‌ جزري‌، 1/128، 2/82). ابن‌ عياش‌ نحو را از پدرش‌ و عطاءالله‌ دروالى‌ هندي‌ فراگرفت‌ و از سراج‌الدين‌ بلقينى‌ و پدرش‌ فقه‌ آموخت‌ (سخاوي‌، همانجا). وي‌ از 809 يا 810ق‌ در مكه‌ اقامت‌ گزيد، اما پس‌ از آن‌ به‌ يمن‌ و چند بار به‌ مدينه‌ سفر كرد و در حرمين‌ شريفين‌ عهده‌دار تعليم‌ قرائات‌ گرديد. چنانكه‌ ابن‌ حجر از او با عنوان‌ «مُقري‌´ الحرم‌» ياد كرده‌ است‌ (7/366؛ سخاوي‌، همانجا). ابن‌ جزري‌ و مقريزي‌ نيز با عباراتى‌ مشابه‌ به‌ مقام‌ او در قرائت‌ حجاز اشاره‌ كرده‌اند (سخاوي‌، 4/60، 61). وي‌ در 851ق‌ به‌ علت‌ بيماري‌ در مكه‌ خانه‌نشين‌ شد، ولى‌ تا پايان‌ عمر تدريس‌ را رها نكرد (همو، 4/60).
از ابن‌عياش‌ اثري‌ با عنوان‌ بالتهذيب‌ فيما زاد على‌الحِرْزَين‌التقريب‌، در قرائات‌ بر جاي‌ مانده‌ كه‌ نسخة آن‌ در كتابخانة چستربيتى‌ موجود است‌ ( آربري‌، شم .(3661(3) همچنين‌ لاميه‌اي‌ در قرائات‌ به‌ نام‌ غاية المطلوب‌ فى‌ قراءة خلف‌ و ابى‌ جعفر و يعقوب‌، به‌ او نسبت‌ داده‌اند (سخاوي‌، همانجا).
مآخذ: ابن‌ جزري‌، محمد، غاية النهاية، به‌ كوشش‌ گ‌. برگشترسر، قاهره‌، 1352ق‌/ 1933م‌؛ ابن‌ حجر، احمد، انباء الغمر، حيدرآباد دكن‌، 1395ق‌/1975م‌؛ ابن‌ عماد، عبدالحى‌، شذرات‌ الذهب‌، قاهره‌، 1351ق‌؛ سخاوي‌، محمد، الضوء اللامع‌، قاهره‌، 1354ق‌؛ نيز: Arberry.
رؤيا حقيقى‌ ايرانى‌
تايپ‌ مجدد و ن‌ * 1 * زا
ن‌ * 2 * زا