responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 4  صفحه : 1364
ابن شاهين
جلد: 4
     
شماره مقاله:1364



اِبْن‌ِ شاهين‌، ابوحفص‌ عمر بن‌ احمد بن‌ عثمان‌، ملقب‌ به‌ واعظ (صفر 297- ذيحجة 385/ نوامبر 909- ژانوية 996)، محدث‌ و رجالى‌ بغداد. اصل‌ وي‌ از مرورود خراسان‌ بود (خطيب‌ بغدادي‌، 11/265؛ قس‌: ابن‌ شاهين‌، فضائل‌، 25). او از 11 سالگى‌ در بغداد به‌ استماع‌ حديث‌ پرداخت‌ (ابن‌ شاهين‌، همان‌، 40؛ خطيب‌ بغدادي‌، همانجا) و پس‌ از 330ق‌ براي‌ استماع‌ از محدثان‌ دمشق‌ به‌ آن‌ شهر رفت‌ (ذهبى‌، 16/432). وي‌ سفرهايى‌ نيز به‌ بصره‌، فارس‌ و مصر داشته‌ است‌ (ابن‌ شاهين‌، همان‌، 33، 46؛ ابن‌ ماكولا، 4/291؛ ابن‌ تغري‌ بردي‌، 4/172). از جملة مهم‌ترين‌ مشايخ‌ ابن‌ شاهين‌ در حديث‌ مى‌توان‌ از ابوبكر بن‌ ابى‌ داوود، ابوالقاسم‌ بغوي‌ و محمد بن‌ محمد باغندي‌ نام‌ برد (نك: ابن‌ شاهين‌، همان‌، جم؛ خطيب‌ بغدادي‌، همانجا).
او در قرائت‌ نيز از ابن‌ ابى‌ داوود، ابن‌ مجاهد، ابوبكر نقاش‌ و احمد ابن‌ مسعود زهري‌ بهره‌ جست‌ (ابن‌ جزري‌، 1/588). خطيب‌ بغدادي‌ (11/267) يادآور شده‌ كه‌ ابن‌ شاهين‌ نخستين‌ بار در 332ق‌ در بصره‌ حديث‌ گفته‌ است‌. برخى‌ از رجال‌ شناسان‌ بر وثاقت‌ ابن‌ شاهين‌ در نقل‌ حديث‌ تصريح‌ كرده‌اند (نك: ابن‌ ماكولا، همانجا؛ خطيب‌ بغدادي‌، 11/267- 268). ذهبى‌ (16/434) معتقد است‌ كه‌ ابن‌ شاهين‌ به‌ غوامض‌ و مشكلات‌ حديث‌ احاطه‌ نداشت‌ و جمعى‌ از اهل‌ حديث‌ سهل‌انگاري‌ و اشتباهات‌ وي‌ را گوشزد كرده‌اند (نك: خطيب‌ بغدادي‌، همانجا). در منابع‌ اشاره‌ شده‌ كه‌ وي‌ دانش‌ چندانى‌ در فقه‌ نداشته‌ است‌ (خطيب‌ بغدادي‌، 11/267؛ ابن‌ جوزي‌، 116).
راويان‌ بسياري‌ از جمله‌ پسرش‌ عبيدالله‌ بن‌ عمر، محمد بن‌ ابى‌ الفوارس‌، هلال‌ بن‌ محمد حفار، احمد بن‌ محمد بَرْقانى‌ و ابوسعد مالينى‌ از او استماع‌ حديث‌ كرده‌اند (خطيب‌ بغدادي‌، 11/265؛ ذهبى‌، 16/432) و حسين‌ بن‌ على‌ طناجيري‌ از وي‌ قرائت‌ آموخته‌ است‌ (ابن‌ جزري‌، 1/588).
بنابر نقل‌ خطيب‌ بغدادي‌ (11/268) او در بغداد وفات‌ يافت‌ و در باب‌ حرب‌ كنار قبر احمد بن‌ حنبل‌ مدفون‌ شد.
آثار: ابن‌ شاهين‌ داراي‌ آثار بسياري‌ بوده‌ كه‌ شمار آنها را تا 330 عنوان‌ ذكر كرده‌اند (خطيب‌ بغدادي‌، 11/267).
الف‌ - چاپى‌: 1. تاريخ‌ اسماء التقات‌ ممن‌ نقل‌ عنهم‌ العلم‌، اين‌ كتاب‌ به‌ كوشش‌ عبدالمعطى‌ امين‌ قلعحى‌ در بيروت‌ (1406ق‌/1986م‌) به‌ چاپ‌ رسيده‌ است‌. مؤلف‌ در اين‌ كتاب‌ بيش‌ از هر چيز به‌ اقوال‌ يحيى‌ بن‌ معين‌ و احمد بن‌ حنبل‌ استناد جسته‌ است‌. در اين‌ اثر گاه‌ از رجال‌ ضعيف‌ نيز ذكري‌ به‌ ميان‌ آمده‌ است‌ (مثلاً ص‌ 282). ابن‌ حجر در سراسر كتاب‌ تهذيب‌ التهذيب‌ آراء رجالى‌ ابن‌ شاهين‌ را مورد توجه‌ قرار داده‌ است‌؛ 2. فضائل‌ فاطمة الزهراء (ع‌)، اين‌ اثر كه‌ شامل‌ 37 حديث‌ در فضايل‌ حضرت‌ زهرا(ع‌) است‌، به‌ كوشش‌ محمد سعيد طريحى‌ در بيروت‌ (1405ق‌/19865م‌) به‌ چاپ‌ رسيده‌ است‌.
ب‌ - خطى‌: 1. امالى‌ ابن‌ شاهين‌، كه‌ قسمتهايى‌ از آن‌ در كتابخانة ظاهريه‌ نگهداري‌ مى‌شود ( فهرس‌، 427-430، 541 -543، 547 - 550)؛ 2. شرح‌ مذاهب‌ اهل‌ السنة (ظاهريه‌، 1/204-206)؛ 3. ما اجتمع‌ عندي‌ من‌ الاحاديث‌ التى‌ بينى‌ و بين‌ رسول‌الله‌(ص‌) اربعة رجال‌ ( فهرس‌، 569 -572)؛ 4. ناسخ‌ الحديث‌ و منسوخه‌، كه‌ نسخه‌هايى‌ از آن‌ در كتابخانة پاريس‌ ( دوسلان‌، شم و ساير كتابخانه‌هاي‌ جهان‌ (نك: I/209-210 موجود است‌ (براي‌ ديگر آثار نك: فهرس‌، جم؛ ظاهريه‌، 1/332-333؛ ابن‌ جوزي‌، همانجا؛ ابن‌ حجر، الاصابة، 1/2، جم؛ همو، لسان‌، 6/284؛ زركلى‌، 5/40).
مآخذ: ابن‌ تغري‌ بردي‌، النجوم‌؛ ابن‌ جزري‌، محمد، غاية النهاية، به‌ كوشش‌ گ‌. برگشترسر، قاهره‌، 1351ق‌/1932م‌؛ ابن‌ جوزي‌، عبدالرحمان‌، تلبيس‌ ابليس‌، قاهره‌، 1368ق‌؛ ابن‌ حجر عسقلانى‌، احمد، الاصابة، به‌ كوشش‌ محمد سعيد زغلول‌، بيروت‌، دارالكتب‌ العلمية؛ همو، لسان‌ الميزان‌، حيدرآباد دكن‌، 1329-1331ق‌؛ ابن‌ شاهين‌، عمر، تاريخ‌ اسماء الثقات‌، به‌ كوشش‌ عبدالمعطى‌ امين‌ قلعجى‌، بيروت‌، 1406ق‌/ 1986م‌؛ همو، فضائل‌ فاطمة الزهراء(ع‌)، به‌ كوشش‌ محمد سعيد طريحى‌، بيروت‌، 1405ق‌/1985م‌؛ ابن‌ ماكولا، على‌، الاكمال‌، حيدرآباد دكن‌، 1405ق‌/1984م‌؛ حاجى‌ خليفه‌، كشف‌؛ خطيب‌ بغدادي‌، احمد، تاريخ‌ بغداد، قاهره‌، 1349ق‌؛ ذهبى‌، محمد، سير اعلام‌ النبلاء، به‌ كوشش‌ شعيب‌ ارنؤوط و اكرم‌ البوشى‌، بيروت‌، 1404ق‌/ 1984م‌؛ زركلى‌، اعلام‌؛ ظاهريه‌، خطى‌ (مجاميع‌)؛ فهرس‌ مجاميع‌ المدرسة العمرية، به‌ كوشش‌ ياسين‌ محمد سوّاس‌، كويت‌، 1408ق‌/1987م‌؛ نيز GAS. Slane; De
على‌اكبر ضيائى‌
تايپ‌ مجدد و ن‌ * 1 * زا
ن‌ * 2 * زا
 

نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 4  صفحه : 1364
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست