اِبْن‌ِ شاس‌، ابومحمد جلال‌الدين‌ عبدالله‌ بن‌ محمد بن‌ نجم‌ جذامى‌ (د 616ق‌/1219م‌)، محدث‌ و فقيه‌ مالكى‌.
لقب‌ وي‌ در برخى‌ منابع‌ نجم‌الدين‌ آمده‌ است‌ (غبرينى‌، 258؛ ابن‌ قنفذ، 306). در مورد زندگى‌ او اطلاعات‌ چندانى‌ در دست‌ نيست‌. خاندان‌ او در دستگاه‌ حكومت‌ صاحب‌ نفوذ بوده‌اند. وي‌ فقه‌ مالكى‌ را از استادان‌ زمان‌ خود نظير ابويوسف‌ يعقوب‌ بن‌ يوسف‌ مالكى‌ در مصر فرا گرفت‌ و از مشايخى‌ چون‌ ابومحمد عبدالله‌ بن‌ بَرّي‌ حديث‌ شنيد (منذري‌، 2/469؛ قس‌: ذهبى‌، 22/99). از كسانى‌ كه‌ از وي‌ استماع‌ حديث‌ نموده‌اند، زكى‌الدين‌ عبدالعظيم‌ بن‌ عبدالقوي‌ منذري‌ را مى‌توان‌ نام‌ برد (منذري‌، همانجا). او پس‌ از بازگشت‌ از سفر حج‌ تا پايان‌ عمر از دادن‌ فتوا خودداري‌ كرد (ذهبى‌، 22/98) و هنگامى‌ كه‌ دمياط از شهرهاي‌ مرزي‌ مصر به‌ تصرف‌ صليبيان‌ درآمد براي‌ جهاد به‌ آن‌ شهر شتافت‌ (ابن‌ خلكان‌، 3/61) و سرانجام‌ در جمادي‌ الاول‌ يا رجب‌ در همانجا درگذشت‌ (منذري‌، 468).
تنها اثر مهم‌ وي‌ الجواهر الثمينة فى‌ مذهبى‌ عالم‌ المدينة است‌ كه‌ به‌ شيوة الوجيز محمد غزالى‌ تدوين‌ شده‌ كه‌ نزد مالكيان‌ اعتباري‌ خاص‌ داشته‌ و ابن‌ خلكان‌ (همانجا) آن‌ را دليل‌ بر عمق‌ دانش‌ فقهى‌ وي‌ دانسته‌ است‌. گفته‌ شده‌ كه‌ ابن‌ شاس‌ در اين‌ كتاب‌، تحت‌ تأثير الوجيز، برخى‌ فروع‌ مبنى‌ بر قواعد اصولى‌ را در فقه‌ مالكى‌ وارد كرده‌ است‌ (سراج‌، 1(3)/656). جزء اول‌ و دوم‌ اين‌ كتاب‌ در كتابخانة ازهرية مصر (ازهريه‌، 2/315) موجود است‌. همچنين‌ كتابى‌ تحت‌ عنوان‌ كرامات‌ الاولياء به‌ وي‌ نسبت‌ داده‌ شده‌ است‌ (حاجى‌ خليفه‌، 2/1452).
مآخذ: ابن‌ خلكان‌، وفيات‌؛ ابن‌ قنفذ، احمد، الوفيات‌، به‌ كوشش‌ عادل‌ نويهض‌، بيروت‌، 1403ق‌/1983م‌؛ ازهريه‌، فهرست‌؛ حاجى‌، خليفه‌، كشف‌؛ ذهبى‌، محمد، سير اعلام‌ النبلاء، به‌ كوشش‌ بشار عواد معروف‌، بيروت‌، 1405ق‌؛ سراج‌ اندلسى‌، محمد، الحلل‌ السندسية فى‌ الاخبار التونسية، به‌ كوشش‌ محمد حبيب‌ هيله‌، تونس‌، 1970م‌؛ غبرينى‌، احمد، عنوان‌ الدراية، به‌ كوشش‌ عادل‌ نويهض‌، بيروت‌، 1969م‌؛ منذري‌، عبدالعظيم‌، التكملة لوفيات‌ النقلة، به‌ كوشش‌ بشار عواد معروف‌، بيروت‌، 1405ق‌/1984م‌.
عباس‌ سالاري‌
تايپ‌ مجدد و ن‌ * 1 * زا
ن‌ * 2 * زا