اِبْن‌ِ بُشْري‌، ابوالحسن‌ على‌ بن‌ بشري‌ آغرناطى‌، كاتب‌ و شاعر اندلسى‌، معاصر نصريان‌ غرناطه‌. از زندگى‌ او اطلاعى‌ در دست‌ نيست‌، حتى‌ منابع‌ جديد نيز به‌ ندرت‌ از او سخن‌ گفته‌اند. تنها از آن‌ روي‌ كه‌ وي‌ پاره‌اي‌ موشحات‌ ابن‌ خطيب‌ را نقل‌ كرده‌، مى‌توان‌ حدس‌ زد كه‌ در سدة 8 يا 9ق‌/14 يا 15م‌ مى‌زيسته‌ است‌ (اهوانى‌، 7) و از آنجا كه‌ نيفر (1/129) او را در زمرة اديبان‌ تونس‌ آورده‌، مى‌توان‌ احتمال‌ داد كه‌ از اندلس‌ به‌ تونس‌ عزيمت‌ كرده‌ و در آنجا رحل‌ اقامت‌ افكنده‌ است‌. شايد وي‌ از عالمان‌ و اديبانى‌ بوده‌ باشد كه‌ در دوران‌ پرآشوب‌ اندلس‌ زادگاه‌ خويش‌ را ترك‌ گفته‌ و به‌ برالعدوة يا تونس‌، مصر و حتى‌ به‌ شرق‌ مهاجرت‌ كرده‌اند.
شهرت‌ ابن‌ بشري‌ از هنگامى‌ آغاز شد كه‌ كولن‌1 به‌ نسخه‌اي‌ از كتاب‌ او به‌ نام‌ عُدّة الجليس‌ و مؤانسة الوزير و الرئيس‌ در مغرب‌ دست‌ يافت‌ (نك: اشترن‌، .(XXIII/339 اين‌ نسخة منحصر به‌ فرد در 222 صفحه‌ و به‌ خط مغربى‌ است‌ و قريب‌ 300 موشحه‌ از شعراي‌ اندلس‌ از سده‌هاي‌ 5 و 6ق‌ به‌ بعد را در بردارد (نك: گارسيا گومز، «24 خرجه‌2»، 64 -63 ؛ اهوانى‌، همانجا). انواع‌ موشحات‌ اندلسى‌ با اشكال‌، عروض‌ و خرجه‌هاي‌ گوناگون‌ عاميانه‌ و معرب‌ از شعراي‌ نامداري‌ چون‌ ابن‌ بقى‌ طليطلى‌، اعماي‌ تطيلى‌، ابن‌ زهر (ه م‌ م‌)، ابن‌ ارفع‌ رأسه‌، لاردي‌ و ديگران‌ در اين‌ مجموعة گرانبها گرد آمده‌ است‌ و از اين‌ رو در پژوهشهاي‌ مربوط به‌ شعر عاميانة اندلس‌ و ارتباط آن‌ با عناصر شعري‌ غير عرب‌ مى‌توان‌ از آن‌ مجموعه‌ بهرة بسيار گرفت‌. چنانكه‌ گارسياگومز نيز 26 خرجة غيرعربى‌ (رومانسى‌) را در ميان‌ آنها شناسايى‌ كرده‌ و با ترجمة اسپانيايى‌ و توضيحات‌ در مجلة اندلس‌ XVII/52-127 به‌ چاپ‌ رسانده‌ است‌ (قس‌: گارسيا گومز «خرجه‌هاي‌ رومانسى‌3»، 49 ؛ اشترن‌، همانجا، حاشية .(2 اشترن‌ نيز 4 فقره‌ از موشحات‌ اين‌ كتاب‌ را با ترجمة انگليسى‌ و توضحيات‌ در همان‌ مجله‌ منتشر ساخته‌ است‌. با اينهمه‌ متن‌ كامل‌ اين‌ كتاب‌ مهم‌ كه‌ بزرگ‌ترين‌ مجموعة موجود از موضحات‌ اندلسى‌ است‌، به‌ رغم‌ ارزش‌ فراوانى‌ كه‌ در شناخت‌ شعر اندلس‌ دارد، هنوز به‌ چاپ‌ نرسيده‌ است‌ (قس‌: آل‌ طعمه‌، 22).
مآخذ: آل‌ طعمه‌، عدنان‌ محمد، موشحات‌ ابن‌ بقى‌ الطليطلى‌، بغداد، 1979م‌؛ اهوانى‌، عبدالعزيز، الرجل‌ فى‌ الاندلس‌، قاهره‌، 1957م‌؛ نيفر، محمد، عيون‌ الاريب‌، تونس‌، 1351ق‌؛ نيز:
Garcia G F mez, Emilio, Las Jarchas Romances de las Serie Arabe en su Marco, Barcelona, 1975; id., X Veinticuatro Jaryas Romances en Muwa l l sa h as Arabes n , al - Andalus, 1952; Stern, S.M., X Four Famous Muwassahs From Ibn Bu l ra's Antology n , al - Andalus, 1958.
بخش‌ ادبيات‌ عرب‌ (رب) 27/7/76