اِبْنِ بَخْتويه، ابوالحسين عبدالله بن عيسى بن بختويه (د پس از
420ق/1029م)، پزشك، سخنور و دانشمند. ابن بختويه از مردم واسط بود و هم در
آن شهر مجلس درس داشت و افزون بر آن همچون پدر، كه طبيب بود، به مداواي
بيماران مىپرداخت. او گذشته از اينها، از فن خطابه بهرهاي تمام داشت و
ظاهراً منصب خطابت شهر واسط را بر عهده گرفته بود (ابن ابى اصيبعه، 1/253؛
فيلسوف الدوله، 1/45). از زندگى ابن بختويه بيش از اين دانسته نيست و
اطلاعات اندكى كه در كتابهاي گوناگون دربارة او آمده، همه تكرار سخن ابن
ابى اصيبعه است. به گفتة ابن ابى اصيبعه (همانجا) او در 420ق كتاب
المقدمات يا كنز الاطباء را براي يكى از فرزندانش تصنيف كرد. كتاب الزهد فى
الطب و كتاب القصد الى معرفة الفصد نيز از آثار اوست (ابن ابى اصيبعه،
همانجا؛ بغدادي، 1/450).
از دو كتاب نخستين ابن بختويه اثري بر جاي نيست، اما نسخهاي از كتاب
القصد الى معرفة الفصد در كتابخانة الجراح در حلب موجود است III/335) .(GAS,
اين كتاب تاكنون به طبع نرسيده است. كتاب المقدمات وي را ابن ابى
اصيبعه در دست داشته و بخشى از آن را كه به تهية يخ مصنوعى در فصول
مختلف سال مربوط مىشود، دراثر خود آورده است (1/82 -83).
مآخذ: ابن ابى اصيبعه، احمد، عيون الانباء، قاهره، 1299ق/1882م؛ بغدادي،
اسماعيل، هدية العارفين، استانبول، 1951م؛ فيلسوف الدوله، عبدالحسين، مطرح
الانظار فى تراجم الاطباء و فلاسفة الامصار، تبريز، 1334ق؛ نيز: GAS.