اِبْنِ سُراقه، ابوالحسن محمد بن يحيى عامري بصري (د ح 410ق/1019م)، محدث، فقيه و رجالى شافعى. از زندگى وي اطلاعى در دست نيست. همين اندازه مىدانيم كه در فقه شافعى و حديث بسيار توانا بوده و در اين ميان به حديث دلبستگى وافر داشته و به قصد فراگيري حديث به فارس، اصفهان، دينور و اهواز مسافرت كرده و مدتى نيز درآمِد (ديار بكر) اقامت گزيده است (ذهبى، 17/281؛ سبكى، 4/211). وي از ابن داسه، ابواسحاق هُجَيْمى و ابن عبّاد روايت كرده است (ذهبى، همانجا). از ديگر استادانش مىتوان ابوالفتح اَزْدي موصلى (د 374ق/984م) كه در موصل از او استفاده كرده، ابوالحسين ابن لبّان، و ابوالحسن دارقطنى (د 385ق/955م) را نام برد (عبادي، 100؛ ذهبى، همانجا؛ اسنوي، 2/27). ملقب بودن او به حافظ (ذهبى، همانجا) حكايتاز مهارتش درحديث و پايگاهروايىِ او دارد. ابنسراقه 15 تأليف در فقه، حديث، فرايض، سجلاّت (عهود و احكام) و علم اعداد پديد آورده كه نسخ آنها در دست نيست، و آنها عبارتند از كتاب مالايسع المكلّف جهله، الاعجاز، الا´دب الشّاهد و ما يثبت به الحق على الجامد، ادب القضاة، الا´عداد كه ابن الصّلاح از آن فوايد و غرايبى نقل كرده است، كتاب التلّقين، كتاب الحيل، الكشف عن اصولِ، الفرائض بذكر البراهين و الدّلائل كه كتابى قطور است، الشّافى كه در باب وصيت و ارث است، شرح مختصر المزنى، و نيز كتابى دربارة شهادات است (سبكى، 4/212؛ اسنوي، 2/27؛ ابن قاضى شهبه، 1/194- 195؛ طاش كوپريزاده، 2/482- 488؛ حاجى خليفه، 2/1635). زركلى (7/136) گويد: يكى از آثار ابن سراقه را با عنوان التفّاحة فى مقدمات المساحة (رسالهاي در يك برگ) در واتيكان ديده است. مآخذ: ابن قاضى شهبه، ابوبكر، طبقات الشّافعية، به كوشش حافظ عبدالعليم خان، حيدرآباد دكن، 1978؛ اسنوي، عبدالرحيم، طبقات الشافعية، به كوشش عبدالله جبوري، بغداد، 1391ق/1971م؛ حاجى خليفه، كشف؛ ذهبى، محمد، سير اعلام النبلاء، به كوشش شعيب ارنؤوط و محمد نعيم عرقسوسى، بيروت، 1985م؛ زركلى، خيرالدين، الاعلام، بيروت، 1986م؛ سبكى، عبدالوهاب، طبقات الشافعية الكبري، به كوشش عبدالفتاح محمد حلو و محمود محمد طناحى، قاهره، 1966م؛ طاش كوپريزاده، احمد، مفتاح السعادة، بيروت، 1985م؛ عبادي، محمد، طبقات الفقهاءِ الشافعية، به كوشش گوستا ويتستام، ليدن، 1964م. حسن يوسفى اشكوري تايپ مجدد و ن * 1 * زا ن * 2 * زا