اِبْنِ خَيّاط، ابوبكر يحيى بن احمد (ح 367-447ق/978- 1055م)، اديب، شاعر، رياضىدان، منجم و پزشك اندلسى. از تولد و دوران رشد و تحصيلات او آگاهى چندانى در دست نيست، اما گفتهاند كه حساب و هندسه را نزد ابوالقاسم مسلمة بن احمد مجريطى (منسوب به مجريط1؛ ضبط ابن صاعد، 86: مرحيط؛ و ابن ابى اصيبعه؛ 3/81: مرحيطى است كه ظاهراً اشتباه كاتب است) فرا گرفت، سپس به دانش نجوم روي آورد و از چيرهدستى و شهرت در اين دانش برخوردار گرديد (ياقوت، 19/313؛ ابن صاعد، همانجا). ابن خياط سپس به دربار سليمان بن حكم بن الناصر لدين الله (د 407ق/1016م) از خلفاي اموي اندلس درآمد و منجم وي گرديد و پس از او نزد اميران ديگر و سرانجام نزد امير يحيى بن اسماعيل بن ذيالنون از اميران بنى ذيالنون به خدمت پرداخت (همانجا). وي در دانش پزشكى نيز از آگاهى خوبى برخوردار بود و در درمان بيماران دقت خاصى مبذول مىداشت. گفته شده كه او بردبار، خوش اخلاق، نيكوسيرت و در اعتقادات مذهبى استوار بود (همانجا). به نوشتة ياقوت، ابن خياط شاعر نيز بود. همو ابياتى از وي دربارة بىبهرگى اديبان و دانشمندان از دنيا و نيز دربارة افراد بخيل آورده است (19/314). در منابع متقدم سخنى از اينكه وي داراي تأليفات و آثاري باشد، به ميان نيامده، ولى فيلسوفالدوله دو اثر يكى در حفظ الصحة و ديگري در نجوم به وي نسبت داده است (1/57). در فهرستهاي موجود از اين دو كتاب نشانى در دست نيست. ابن خياط در طليطله2 درگذشت (ابن صاعد، همانجا). مآخذ: ابن ابى اصيبعه، احمد، عيون الانباء، بيروت، 1377ق؛ ابن صاعد اندلسى، صاعد، طبقات الامم، به كوشش لويس شيخو، بيروت، 1912م؛ فيلسوفالدوله، عبدالحسين، مطرح الانظار، تبريز، 1334ق؛ ياقوت، ادبا. على رفيعى (رب) 20/5/77 ن * 2 * (رب) 28/5/77