اِبْنِ حَىّ، حسين بن احمد بن حسين بن حى تُجيبى قرطبى (د 456ق/1064م)، رياضى دان و ستارهشناس. برخى از مآخذ (ياقوت، 01/158؛ ابن ابى اصيبعه، 2/40) نام او را حسين بن محمد و برخى ديگر (قاضى صاعد، 73، قس: 70) حسن بن محمد ذكر كردهاند. ابن حى حساب و هندسه و هيأت را از ابوعبدالله محمد بن عمر بن محمد، معروف به ابن برغوث، فرا گرفت (ياقوت، همانجا). نزد ابوالحكم عمرو ابن عبدالرحمان بن احمد بن على كرمانى نيز حساب و هندسه آموخت (قاضى صاعد، همانجاها). ابن حى در 442ق/1050م عزم سفر كرد و پس از تحمل سختيهاي بسيار به مصر رسيد. در آن سرزمين اندكى توقف كرد، سپس به يمن رفت و به خدمت امير آن ديار، يعنى على بن محمد صليحى، كه داعى خليفة فاطمى المستنصر بالله معدّ بن الظاهر بود، درآمد و نزد او منزلت بلندي يافت. على بن محمد او را به عنوان رسول نزد القائم بامرالله، خليفة عباسى فرستاد، ابن حى در دربار خليفه نيز با استقبال بسيار روبهرو شد و نعمت فراوان يافت. سپس به يمن بازگشت و همانجا درگذشت (همو، 73). از آثار وي، زيجى را كه به شيوة سند هند تدوين كرده، نام بردهاند (ياقوت، 10/159). وي علاوه بر رياضيات و هيأت، به ادبيات هم علاقه داشته و اشعاري نيز سروده است (همو، 10/159- 160). مآخذ: ابن ابى اصيبعه، احمد، عيون الانباء فى طبقات الاطباء، به كوشش ا. مولر، قاهره، 1299ق؛ قاضى صاعد اندلسى، ابوالقاسم، طبقات الامم، بيروت، 1912م؛ ياقوت، ادبا. رضا انزابىنژاد (رب) 10/4/77 ن * 2 * (رب) 4/5/77