اِبْن‌ِ حَنَش‌، ابوعبدالله‌ شرف‌الدين‌ محمد بن‌ يحيى‌ بن‌ احمد بن‌ حنش‌ (ح‌ 650 - 719ق‌/1252- 1319م‌)، فقيه‌ و متكلم‌ زيدي‌ يمنى‌. پدر وي‌ يحيى‌ و نياي‌ او احمد بن‌ سلطان‌ حنش‌ از فقيهان‌ يمن‌ بوده‌اند (ابن‌ ابى‌ الرجال‌، 4/409). ابن‌ حنش‌ نزد پدر خود يحيى‌ بن‌ احمد (د 697ق‌/1298م‌) و عبدالله‌ بن‌ على‌ بن‌ احمد اَكْوع‌ دانش‌ آموخت‌. وي‌ تمايل‌ داشت‌ كه‌ بين‌ اصول‌ و فروع‌ جمع‌ كند و مشكلات‌ علمى‌ را علت‌يابى‌ نموده‌ و تفاوتهاي‌ متشابهات‌ را دريابد. از اين‌ رو او را چراغ‌ راهنماي‌ طالبان‌ علم‌ و زبان‌ متكلمان‌ و امام‌ مجتهدان‌ ناميده‌اند (همو، 4/409-410). شوكانى‌ (2/277) وي‌ را مردي‌ زاهد و عابد و فصيح‌ و حاضرجواب‌ و ذوفنون‌ دانسته‌ است‌. از شاگردان‌ معروف‌ وي‌ امام‌ مهدي‌ محمود بن‌ مطهر بن‌ يحيى‌ (د 729ق‌/1329م‌) از پيشوايان‌ زيديه‌ و مرتضى‌ بن‌ مفضل‌ (ابن‌ ابى‌ الرجال‌، همانجا) و جماعتى‌ ديگر از بزرگان‌ را مى‌توان‌ نام‌ (شوكانى‌، همانجا). وفات‌ وي‌ در ظفار واقع‌ شد و در الطفة در كنار قبر پدرش‌ به‌ خاك‌ سپرده‌ شد (ابن‌ ابى‌ الرجال‌، 4/408؛ شوكانى‌، همانجا؛ قس‌: زباره‌، 1/220).
آثار: 1. ياقوتة الغياصة الجامعة لمعانى‌ الخلاصة النافعة بالادلة القاطعة، شرح‌ بر كتاب‌ الخلاصة النافعة احمد بن‌ حسن‌ رصّاص‌ (ابن‌ ابى‌ الرجال‌، 4/409) كه‌ گاه‌ با عنوان‌ الانوار المتألقة الساطعة فى‌ تلخيص‌ فوائد الخلاصة النافعة شناخته‌ مى‌شود (نك: حبشى‌، 112). نسخه‌هايى‌ از آن‌ در آمبروزيانا (لوفگرن‌، شم 755 642, و مكتبة الغربية يمن‌ وجود دارد (حبشى‌، همانجا). 2. التمهيد و التيسير فى‌ تحصيل‌ فوائد التحرير، كه‌ شوكانى‌ (2/277) آن‌ را التمهيد و التفسير لفوائد التحرير و بروكلمان‌ آن‌ را التمهيد و التبصير ضبط كرده‌اند .(GAL,S,I/698) نسخه‌اي‌ از جلد دوم‌ اين‌ كتاب‌ در آمبروزيانا موجود است‌ (لوفگرن‌، شم 53 )؛ 3. اليواقيت‌ المضيئة فى‌ غرائب‌ فقه‌ الا´ئمة الزيدية، نسخة آن‌ در جامع‌ الكبير صنعا (رقيحى‌، 3/1242) موجود است‌. هيچ‌ كدام‌ از آثار نامبرده‌ تاكنون‌ به‌ چاپ‌ نرسيده‌ است‌.
مآخذ: ابن‌ ابى‌ الرجال‌، احمد، مطلع‌ البدور و مجمع‌ البحور، ميكروفيلم‌ دارالكتب‌، شم 4/16؛ حبشى‌، عبدالله‌ محمد، مصادر الفكر الاسلامى‌ فى‌ اليمن‌، صنعا، مركز الدراسات‌ اليمنيّة؛ رقيحى‌، احمد عبدالرزاق‌ و ديگران‌، فهرست‌ مخطوطات‌ مكتبة الجامع‌ الكبير، صنعا، 1440ق‌/1984م‌؛ زباره‌، محمد، ائمة اليمن‌، تعز، 1372ق‌/1952م‌؛ شوكانى‌، محمد، البدر الطالع‌، قاهره‌، 1348ق‌/1949م‌؛ نيز:
GAL,S; L N fgren, O. and R. Traini, Catalogue of the Arabic Manuscripts in the Biblioteca Ambrosiana, Vicenza, 1981.
على‌ رفيعى‌