اِبْن‌ِ اَبِى‌ الرَّبيع‌، ابوعبدالله‌، محمد بن‌ سليمان‌ بن‌ محمد معافري‌ شاطبى‌ مالكى‌ (585 -672ق‌/1189-1273م‌)، مفسر، محدث‌ و مُقْري‌. وي‌ در شاطبه‌ (در مشرق‌ اندلس‌) زاده‌ شد. قرائات‌ هفتگانه‌ را از محمد ابن‌ عبدالعزيزبن‌ سعادة در شاطبه‌ فرا گرفت‌. حديث‌ را در اسكندريه‌ نزد سلفى‌ و در دمشق‌ از واسطى‌ از ابوالقاسم‌ بن‌ صَصْري‌ و ديگران‌ و در مدينة منوره‌ نزد ابويوسف‌ يعقوب‌ آموخت‌ و سرانجام‌ در اسكندريه‌ از مردم‌ كناره‌ گرفت‌ و در رباطِ سَوار در كنار تربت‌ ابوالعباس‌ احمد بن‌ محمد الراسى‌ به‌ عبادت‌ مشغول‌ شد و همانجا درگذشت‌ و در جوار تربت‌ شيخ‌ راسى‌ به‌ خاك‌ سپرده‌ شد (ابن‌ جزري‌، 2/149؛ مقري‌، 2/140- 141). وي‌ در قرائات‌ هفتگانه‌ و تفسير قرآن‌ استاد بود (ابن‌ تغري‌ بردي‌، 7/243)، و به‌ صلاح‌ و زهد شهرت‌ داشت‌ و مردم‌ اسكندريه‌ براي‌ تبرك‌ به‌ خدمت‌ او مى‌رفتند و از دست‌ وي‌ خرقه‌ مى‌پوشيدند. از شاگردان‌ او در قرائات‌ هفتگانه‌ عبدالكريم‌ بن‌ عبدالباري‌ صعيدي‌ را نام‌ برده‌اند (ابن‌ جزري‌، همانجا).
آثار او عبارت‌ است‌ از: المسلك‌ القريب‌ فى‌ ترتيب‌ الغريب‌؛ اللمعة الجامعة فى‌ العلوم‌ النافعة، (در تفسير قرآن‌ )؛ شرف‌ المراتب‌ و المنازل‌ فى‌ معرفة العالى‌ فى‌ القراءات‌ و النازل‌؛المباحث‌ السنية فى‌ شرح‌ الحصرية؛ الحرّقة فى‌ لباس‌ الخرقة؛ المنهج‌ المفيد فيما يلزم‌ الشيخ‌ و المريد، النبذة الجلية فى‌ الفاظ اصطلح‌ عليها الصوفيه‌؛ زهرالعريش‌ فى‌ تحريم‌ الحشيش‌؛ الزهر المضى‌ فى‌ مناقب‌ الشاطبى‌؛ الاربعين‌ المضيّة فى‌ الاحاديث‌ النبويّة (مقري‌، 2/141؛ بغدادي‌، 2/129).
مآخذ: ابن‌ تغري‌ بردي‌، النجوم‌، ابن‌ جزري‌، محمد، غاية النهاية فى‌ طبقات‌ القراء، به‌ كوشش‌ برگشترسِر، قاهره‌، 1352ق‌/1933م‌؛ بغدادي‌، اسماعيل‌ پاشا، هديةالعارفين‌، استانبول‌، 1955م‌؛ مَقَّري‌، احمد، نفح‌ الطّيب‌، به‌ كوشش‌ احسان‌ عباس‌، 1388ق‌/ 1968م‌. قهار مقيمى‌
تايپ‌ مجدد و ن‌ * 1 * زا
ن‌ * 2 * زا