اِبْراهيم‌ مَرْزوق‌ (1233- 1283ق‌/1818-1866م‌)، اديب‌ و شاعر مصري‌. وي‌ در قاهره‌ زاده‌ شد و در خارطوم‌ در گذشت‌. در جوانى‌ به‌ مدرسة زبانهاي‌ بيگانه‌ در قاهره‌ وارد شد و زبان‌ فرانسه‌ را نيك‌ آموخت‌، اما علاقة او به‌ ادبيات‌ عربى‌، موجب‌ شد كه‌ انبوهى‌ قطعة منثور و منظوم‌ (شيخو، 87: 20 هزار بيت‌) حفظ كند، پس‌ از فراغت‌ از تحصيل‌، به‌ خدمت‌ دولت‌ درآمد و به‌ كارهاي‌ كوچك‌ و كم‌ اهميت‌ پرداخت‌ تا سرانجام‌ مأموريتى‌ در شهر خارطوم‌، پايتخت‌ سودان‌ به‌ وي‌ محول‌ شد و تا پايان‌ عمر در آنجا ماند. در اثناي‌ كار به‌ ياري‌ مظهر پاشا حاكم‌ عثمانى‌ خارطوم‌، چندي‌ به‌ ستيز با انقلابيون‌ كَسْله‌ پرداخت‌.
ابراهيم‌ مرزوق‌ هرگز از سرودن‌ شعر دست‌ نكشيد، اما انبوهى‌ از اين‌ اشعار يا در مناسبتهاي‌ خاص‌ سروده‌ شده‌ و يا تخميس‌ و تشطير قصايد بزرگ‌ عرب‌ است‌. به‌ اين‌ جهت‌، عمدة مضامين‌ او منحصر به‌ مدح‌ و رثا و تهنيت‌ و تسلى‌ و اخوانيات‌ و مفاهيم‌ حكمت‌ آميز است‌. اشعار او كه‌ پراكنده‌ بود، توسط محمد بك‌ سعيد بن‌ جعفر پاشا جمع‌آوري‌ شد و تحت‌ عنوان‌ الدُرُّ البَهى‌ُّ المَنسوق‌ُ بديوان‌ِ ابراهيم‌ بك‌ مرزوق‌، انتشار يافت‌ (قاهره‌، 1287ق‌/1870م‌).
گويا تعدادي‌ از اين‌ اشعار از آن‌ِ ديگران‌ است‌ كه‌ محمد بك‌ به‌ اشتباه‌ در ديوان‌ او آورده‌ است‌ (زركلى‌، 1/69). به‌ كتاب‌ ديگري‌ به‌ نام‌ رحلة السلامة و نحلة الكرامة از آثار او اشاره‌ كرده‌اند كه‌ در نثري‌ مسجع‌، رويدادهايى‌ را كه‌ در سودان‌ شاهد بوده‌، شرح‌ داده‌ است‌ (قاهره‌، 1268ق‌/1852م‌).
مآخذ: داغر، يوسف‌ اسعد، مصادر الدراسة الادبية، بيروت‌، 1392ق‌، 3/1186؛ زركلى‌، خيرالدين‌، الاعلام‌، بيروت‌، 1984م‌؛ سركيس‌، چاپى‌، 1/20؛ شيخو، الاْب‌ لويس‌، الا¸داب‌ العربية فى‌ القرن‌ التاسع‌ عشر، بيروت‌، 1343ق‌؛ كحاله‌، عمررضا، معجم‌ المؤلفين‌، بيروت‌، 1/111.
آذرتاش‌ آذرنوش‌
تايپ‌ مجدد و ن‌ * 1 * زا
ن‌ * 2 * زا