آيات‌ُ الاَحْكام‌، عنوان‌ مشهور و اصطلاحى‌ِ تعدادي‌ از كتب‌ فقهى‌ استدلالى‌ كه‌ بر پاية آيات‌ فقهى‌ قرآن‌ مجيد نوشته‌ شده‌ است‌. برخى‌ از اين‌ كتابها نامهاي‌ خاص‌ دارند، و برخى‌ ديگر به‌ آيات‌ الاحكام‌ موسومند. در شمار كتابهايى‌ كه‌ با نام‌ آيات‌ الاحكام‌ تأليف‌ شده‌اند، اين‌ كتابها را مى‌توان‌ ياد كرد:
1. تأليف‌ محمدبن‌ على‌ بن‌ ابراهيم‌ استرابادي‌ (د 1028ق‌/1619م‌)، فقيه‌، محدث‌ و عالم‌ رجال‌. وي‌ در همة ابواب‌ فقهى‌ از طهارت‌ تا قضا و شهادت‌ بحث‌ كرده‌ است‌. نسخه‌هاي‌ خطى‌ اين‌ اثر در كتابخانة آستان‌ قدس‌ (آستان‌، 4/403) و ملى‌ تهران‌ (ملى‌، 9/285) موجود است‌.
2. تأليف‌ محمد باقر بن‌ محمد حسن‌ قاينى‌ بيرجندي‌ از دانشمندان‌ سدة 13ق‌/19م‌، كه‌ در شوال‌ 1299 از نگارش‌ آن‌ فراغت‌ يافته‌ است‌. نسخةخطى‌ اين‌اثر در كتابخانةآيت‌الله‌ مرعشى‌ در قم‌نگهداري‌مى‌شود (مرعشى‌، 9/197).
3. تأليف‌ ملك‌ على‌ تونى‌ كه‌ به‌ نام‌ شاه‌ سليمان‌ صفوي‌ (1077- 1105ق‌/1666-1693م‌) تأليف‌ كرده‌ است‌. نسخة خطى‌ مورخ‌ 1098ق‌ اين‌ كتاب‌ در كتابخانة آستان‌ قدس‌ موجود است‌ (آقابزرگ‌، 1/44).
برخى‌ از كتبى‌ كه‌ در آيات‌ الاحكام‌، تحت‌ نامهاي‌ خاص‌ تأليف‌ شده‌اند، عبارتند از: احكام‌ القرآن‌؛ ايناس‌ سلطان‌ المؤمنين‌؛ بدايع‌ الكلام‌؛ تحصيل‌ الاطمينان‌؛ تفسير شاهى‌؛ تفسير قطب‌ شاهى‌؛ تقريب‌ الافهام‌؛ الجامع‌ الاحكام‌ القرآن‌؛ دررالايتام‌؛ دلائل‌ المرام‌؛ روايع‌ البيان‌؛ زبدة البيان‌ء فقه‌ القرآن‌ معروف‌ به‌ فقه‌ راوندي‌؛ قلائد الدرر؛ كنزالعرفان‌؛ لب‌ الالباب‌؛ مسالك‌ الافهام‌؛ معارج‌ السؤول‌؛ مفاتيح‌ الاحكام‌؛ منهاج‌ الهداية؛ نثر الدرر الايتام‌؛ النهاية (آقابزرگ‌، 1/40 به‌ بعد). شماري‌ از اين‌ كتابها در جاي‌ خود مورد بحث‌ قرار خواهد گرفت‌.
مآخذ: آستان‌ قدس‌، فهرست‌؛ آقابزرگ‌، الذريعة؛ مرعشى‌، خطى‌؛ ملى‌، خطى‌.
بخش‌ معارف‌ (ز) تايپ‌ مجدد - 19/3/77 (ز) ن‌ 1- 27/3/77