آموزِش و پَروَرِش، مجلّۀ رسمی وزارت آموزش و پرورش که نخستینبار در فروردین 1298ش
در زمان وزارت نصیرالدوله به نام مجلۀ اصول تعلیمات منتشر گردید، مدّت دو سال هر
سال 6 شماره از آن انتشار یافت (یغمایی، 113). این نشریه پنج سال تعطیل بود و این
نشریه مدت پنج سال تعطیل بود و پس از این فترت بار دیگر از فروردین 1304 تا اسفند
1306ش بنام مجلۀ تعلیم و تربیت به مدیریت علیاصغر حکمت منتشر شد و در سه دوره، هر
سال 12 شماره به چاپ رسید. پس از آن تا 1313ش انتشار آن متوقّف گردید، و در این سال
مجدداً به مدیریت نصراللـه فلسفی طبع و نشر آن آغاز شد، ولی پس از انتشار شمارۀ
پنجم از دورۀ ششم (1314ش) به سبب درج مقالهای از سیّد حسن تقیزاده با عنوان «جنبش
ملی ادبی» در اعتراض به شیوۀ کار فرهنگستان بار دیگر تعطیل شد (افشار، 3/حاشیۀ ص
بیست و پنج). اندکی بعد بار دیگر بدون ذکر نام مسئول تا 1317ش انتشار یافت. در این
دوره مدیریّت آن برعهدۀ محیط طباطبائی بود، و چون فرهنگستان واژههای آموزش و پرورش
را به جای تعلیم و تربیت قرار داده بود، از مرداد 1317ش تا اردیبهشت 1340ش، با یک
وقفه در سالهای 1324-1326ش به نام مجلۀ آموزش و پرورش طبع و نشر میشد و کسانی چون
لطفعلی صورتگر (1319-1322ش)، حبیب یغمایی (1323-1324 و 1327-1329ش) و عباس شوقی
(1335-1338ش)، سردبیری آن را برعهده داشتند (یغمایی، 113-115). کسانی چون ملک
الشّعرای بهار، عبّاس اقبال، علیاصغر حکمت، کاظمزادۀ ایرانشهر، عیسی صدیق،
محمّدباقر هوشیار و رشید یاسمی با نوشتن مقالات تحقیقی و تربیتی با این نشریه
همکاری میکردند.
پس از یک وقفۀ چند ماهه، بار دیگر از دی ماه 1340 تا خرداد 1341ش به نام ماهنامۀ
فرهنگ و از اسفند ماه 1341 تا مهر ماه 1357ش به نام ماهنامۀ آموزش و پرورش منتشر
میشد.
آخرین دورههای این نشریه (دورۀ 39-48) با 8 شماره در سال (به استثنای دورۀ 46) در
فاصلۀ سالهای 1348-1357ش به مدیریت ایرج جهانشاهی و سردبیری عبدالمحمد آیتی به چاپ
رسید و انتشار آن از مهر 1357ش متوقف گردید. پس از انقلاب اسلامی ایران این نشریه
به نام فصلنامۀ تعلیم و تربیت منتشر میشود.
این مجله در آغاز انتشار ارگان رسمی «وزارت معارف» بود و بیشتر به نشر آمار
دانشآموزان و معلمان و نتیجۀ امتحانات و دستورالعملهای اداری و مانند آنها
میپرداخت، ولی به تدریج دامنۀ موضوعات آن گسترش یافت و علاوه بر بخش اخبار فرهنگی
و درج آمار و ارقام آموزشی، مقالات تحقیقی در زمینههای گوناگون علمی و ادبی و
تاریخی نیز منتشر میکرد. این نشریه به حکم هدف و وظیفۀ اصلی خود به موضوعات مربوط
به روانشناسی کودکان و نوجوانان، مسائل تربیتی و آموزش و پرورش تطبیقی توجّه خاص
داشت و مقالاتی دربارۀ روشهای علمی تدریس مواد آموزشی در شرایط خاص ایران، نقد و
بررسی محتوای کتب درسی، منتشر میکرد.
مآخذ: افشار ایرج، فهرست مقالات فارسی، تهران، 1355ش، 1/شانزده هفده، بیست و چهار،
2/2، 3، 3/بیست و یک؛ صدیق، عیسی، تاریخ فرهنگ ایران، تهران، 1338ش، ص 355؛
مشارالدّوله، «حکم وزارتی»، تعلیم و تربیت، تهران، س 1، شم 1 (فروردین 1304ش)، صص
1-2؛ یغمایی، اقبال، «ماهنامۀ آموزش و پرورش»، آموزش و پرورش، س 35، شم 9-10
(فروردین 1344)، صص 113-115.
بخش ادبیّات