ثُرَیّا تِهْرانی، میرزا حیدرعلـی
(1250-1318ق/1834-1900م)، شاعر، ادیب و خوشنویس، متخلص به ثریا و ملقب به
مجدالادبا، در دورۀ ناصرالدین شاه قاجار. او گاهی مجد نیز تخلص میکرد. ثریا در
کرمانشاه متولد شد. وی تحصیلاتش را در همان شهر به پایان رساند، سپس به تهران رفت و
نزد حاج سیدصادق طباطبایی ظاهراً به پیشۀ محرری احکام شرعی اشتغال یافت (عبرت،
582)؛ پس از آن به دربار قاجار راه یافت و مدتی معلمی بانوان حرم و به ویژه
فرحالسلطنه، دختر ناصرالدین شاه را برعهده گرفت (بیانی، 1/173؛ مدرس، 5/184). وی
سرانجام در تهران درگذشت (عبرت، همانجا).
ثریا با شاعران و سخنآوران همزمان خود مناظره و مطایبه داشت. در همین دوره، شاعر
دیگری به نام محمدحسین تهرانی نیز دارای تخلص «ثریا» بود که میان او و میرزا
حیدرعلی بر سر
این موضوع مشاجراتی صورت گرفته است (همانجا؛ نیز نک : دانش، 41).
آثـار: خیرالکلام فی مدائح الکرام، در مدح ائمۀ اطهار؛ ماده تاریخهایی دربارۀ
عالمان دورۀ ناصری؛ دیوان اشعار (چ 1312 و 1328ق)؛ دیباچه بر دیوان محیط قمی؛
دیباچه بر افتخارنامۀ حیدری؛ دیباچه بر حقایق المناقب و اشارات الحسینیه از عنقا
طالقانی؛ دیباچه بر نسخهای از مثنوی مولوی که ابوالحسن جلوه آن را آمادۀ چاپ کرده
بود؛ الغدیریه؛ منشآت و نمونهای از خوشنویسیهای او (نک : اعتمادالسلطنه، 1/303؛
آقابزرگ، 2/256-257، 9/184، 16/27، 22/71؛ ملی، 1/273؛ معلم، 4/1362-1363؛ مرکزی،
12/2828؛ بیانی، 1/173).