تابوره، استانی در تانزانیا و شهری به همین نام در مرکز آن. استان تابوره با 151،76 کم‌ 2 وسعت و 321،869،1 تن جمعیت (1384ش/2005م)، در نواحی غربی بخش مرکزی تانزانیا جای دارد («فرهنگ...3»؛ کلمبیا4). شهر تابوره، مرکز این استان با 292،145 تن جمعیت (1384ش) در°5 و ´1 عرض جنوبی و°32 و ´48 طول شرقی در ارتفاع 200،1 متری از سطح دریا واقع است («اطلس.. 5»، 172، فهرست؛ «فرهنگ»؛ بریتانیکا).
تابوره بر سر راههای مهم ارتباطی تانزانیا واقع است و توسط راه‌آهن به دارالسلام (پایتخت)، در کنار اقیانوس هند و شهرهای کسی‌گوما در کنار دریاچۀ ‌تانگانیکا،و موانزا در کنار دریاچۀ ‌یکتوریا ارتباط دارد و از مراکز بازرگانی به شمار می‌رود
(‌ کلمبیا). اقتصاد تابوره برپایۀ کشاورزی استوار است و مهم‌ترین محصولات ‌آن بادام‌زمینی، پنبهو تنباکوست (همانجاها؛ همرسلی،‌193). در تابوره و نواحی هم‌جوار آن مردمانی از قبیلۀ مهم نیام‌وزی1 زندگی می‌کنند که 25 تا 30٪ آنها مسلمان‌اند. جامعۀ نیام‌وزی پس از استقرار در تابوره به اسلام روی آورد. طریقه‌های عرفانی مختلف همچون قادریه، شاذلیه، رفاعیه، احمدیه ـ ادریسیه، علویه و جز آنها در این شهر پیروانی دارند (نك‌ : کوک، 561، 564؛ تریمینگام، 57, 97-98).
پیشینۀ تاریخی: پس از آنکه مسلمانان در 1240ق/1825م در سواحل شرقی افریقا استقرار یافتند، در 1256ق/1840م به تابوره روآوردند. در همین سال سیدسعید، حاکم عمان مرکز دولت خود را به زنگبار انتقال داد و جامعۀ سواحلیها در تابوره مراکز تجاری ایجاد کردند (کوک، 559؛ تریمینگام، 23-24؛ کیرن، 26-27). در آن زمان، این شهر جزو منطقه‌ای بود که مسلمانان می‌بایستی به مقامات محلی مالیات می‌پرداختند. در این شرایط در فاصلۀ سالهای 1859-1865م درگیریهایی میان مسلمانان تابوره و حاکم منطقه درگرفت، اما هنگامی که نیام‌وزیها قدرت بیشتری یافتند، رهبر آنان میرامبو (1865-1884م) بر تابوره چیره شد (تریمینگام، 24, 43).
تابوره در سدۀ 13ق/ 19م از مراکز ترویج اسلام در سرزمین اصلی تانزانیا به شمار می‌آمد. شیخ اویس که در انتشار اسلام نزد بومیان افریقایی نقش چشم‌گیری داشت، مرکز فعالیتهای خود را در تابوره قرار داد (کوک، 567 -568).
در 1305ق/ 1888م هنگامی که ابوشیری بن سلیم و یارانش در سواحل دست به شورش زدند، میان مردمان تابوره هم اختلافاتی پدید آمد (کیرن، 29).
پس از استقلال زنگبار در 1343ش/1964م نیروهای افریقایی که در تابوره مستقر بودند، افسران انگلیسی را اخراج کردند (کوک، 551). امروزه تابوره در تقسیمات کشوری تانزانیا یکی از 22 استان این کشور به شمار می‌آید (نك‌ : امینی، 110-111).
مآخذ: امینی، رحیم، تانزانیا، تهران، 1375ش؛ کوک، ژ.م.، مسلمانان افریقا، ترجمۀ اسدالله علوی، مشهد، 1375ش؛ نیز:
Britannica, 2004; Britannica Atlas, Chicago, 1996; The Columbia Encyclopedia, 2001; Hamersley, A., »Agriculture and Land Tenure in Tanzania«, East Africa: Its Peoples and Resources, New York, 1972; Kieran, J.A., »History«, ibid; Trimingham, J.S., Islam in East Africa, Oxford, 1964; The World Gazetteer, www. world-gazetteer.com.
پرویز امین