پِریم1، یا بَریم، جزیره‌ای آتشفشانی در تنگۀ باب المندب در جمهوری یمن. این جزیره با 13کم‌ 2 وسعت در جنوب غربی شبه جزیرۀ عربستان و در باریک‌ترین بخش تنگۀ باب‌المندب میان دوکشور یمن و جیبوتی به فاصلۀ حدود 4 کم‌ از ساحل یمن و حدود 28کم‌ از ساحل جیبوتی جای دارد. بیشترین درازای آن حدود 9کم‌ و میانگین پهنای آن حدود 3کم‌ است(کلمبیا2؛ انکارتا3؛ «فرهنگ...4»، XX/107؛ «دائرةالمعارف...5»، III/1446).
این جزیره از دیرباز شناخته شده بود و در برخی منابع کهن از آن با نام «دیودُروس» نام برده شده است(نک‌: پلینی، II/468, 469؛ شوف، 114). در بیشترین متون عربی از این جزیرۀ «میون» یاد شده است(نک‌: تیبتس، 421؛ ترسیسی، 460).
با گسترش نفوذ پرتغالیها در سواحل جنوبی شبه جزیرۀ عربستان، این جزیره در 919ق/1513م به تصرف آنها درآمد. هلندیها هم که در اوایل سدۀ 11ق/17م به سواحل جنوبی یمن راه یافته بودند، برخی در پریم اقامت گزیدند(ماکرو، 20-21، 31).
این جزیره در سدۀ 12ق/18م چندین بار به تصرف فرانسه و انگلیس درآمد، تا سرانجام در 1273ق/1857م انگلیسیها که از نفوذ هرچه بیشتر فرانسویان پس از گشوده شدن کانال‌سوئز در سواحل دریای سرخ نگران بودند، پیش از اتمام کار ساخت کانال، جزیرۀ پریم را به اشغال خود درآوردند و یک چراغ دریایی در آن احداث کردند(بیدوِل، 43, 28). اشغال پریم توسط انگلیسیها موجبات نگرانی دولت عثمانی را فراهم کرد و عثمانیان برای محافظت از اماکن مقدسۀ مکه و مدینه نیروهایی را از نقاط مختلف به آنجا گسیل داشتند(گَوین، 96).
جزیرۀ پریم که در دهه‌های 1870 و 1880م در تجارت زغال‌سنگ با عدن رقابت می‌کرد، پس از اشغال آن توسط انگلیسیها اهمیت خود را از دست داد؛ اما با ورود کشتیهای بخار در صحنۀ کشتی‌رانی، دوباره اهمیت خود را بازیافت و اولین کشتی بخار در 1300ق/1883م در لنگرگاه پریم به بارگیری زغال‌سنگ مبادرت کرد(همو، 178, 180). پس از آغاز جنگ جهانی اول پریم به سبب دارا بودن تجهیزات سوخت‌گیری و اهمیت استراتژیک خود مورد توجه بسیار بود و به همین سبب، در جریان جنگ چندین‌بار ویران و بازسازی شد(بیدول، 60). در نیمۀ نخست سدۀ 20م با ورود کشتیهای نفت‌سوز در عرصۀ کشتی‌رانی بین‌المللی، پریم موقعیت اقتصادی خود را از دست داد(گوین، 291). از آن پس پریم فقط محل توقف نیروهای محافظ و کارکنان دو چراغ دریایی در آن شد(هیکینباتم، II/11).
مآخذ: ترسیسی، عدنان، بلاد سبأ و حضارات العرب الاولیٰ، بیروت/دمشق، 1990م؛ ماکرو، اریک، الیمن و الغرب 1571-1962م، ترجمۀ حسین بن عبدالله عمری، دمشق، 1987م؛ نیز:
Bidwell, R., The Two Yemens, Harlow, 1983; The Columbia Encyclopedia, 2001; Encarta Reference Library, 2004; Encyclopedia of the Modern Middle East, ed. R. S. Simon et al., New York, 1996; Gavin, R. J., Aden under British Rule 1839-1967, London, 1975; Hickinbotham, T., Aden, London, 1958; The Imperial Gazetteer of India, New Delhi, 1972; Pliny, Natural History, tr. H. Rackham, London, 1947; Schoff, W. H., notes on The Periplus of the Erythraean Sea, New Delhi, 1974; Tibbetts, G. R., Arab Navigation in the Indian Ocean before the Coming of the Portuguese, London, 1971.
پرویز امین













1. Perim 2. The Columbia… 3. Encarta… 4. The Imperial… 5. Encyclopedia…