بیْ‌خَبَرِ بِلْگِرامی، میرعظمت‌الله حسینی واسطی بلگرامی (د ذیقعدۀ1142/مۀ1730)، متخلص به «بی‌خبر»، عارف، شاعر و هنرمند سدۀ 12ق/18م. پدر او میرلطف‌الله احمدی، معروف به شاه لدها(د 1143ق) اهل طریقت بود و اصل ایشان از سادات حسینی واسط است که در بلگرام سکنا گزیدند. میرغلامعلی آزاد بلگرامی از مریدان میرلطف‌الله بود و کتاب انیس المحققین را در شرح حال او نوشته است(اقبال، 55؛ خلیل، 23؛ منزوی، فهرستواره،...، 3/2027).
تاریخ ولادت بی‌خبر و جزئیات زندگی او در منابع روشن نیست(نک‌: خلیل، اقبال، همانجاها؛ خوشگو، 3/172)، تنها می‌دانیم که به تصوف گرایش داشت، خط شکسته را بسیار خوب می‌نوشت و در موسیقی متبحر بود(بهگوان، 30؛ آزاد، 317). بی‌خبر با بیدل دهلوی ملاقات و گفت‌وگو داشته، و شرح آن را در اثر خود به نام سفینۀ بی‌خبر آورده است(آزاد، 315-316؛ اقبال، 56) بی‌خبر بلگرامی در 1142ق در دهلی درگذشت و در جوار مزار شیخ‌نظام‌الدین اولیادهلوی به خاک سپرده شد(آزاد، 325؛ خوشگو، 3/173؛ اقبال، 55).
از وی آثار چندی به جای مانده است: 1. دیوان با 7 هزار بیت که شامل قصیده، غزل، رباعی و مثنوی است. اشعاری از این دیوان‌ در مآثر الکرام آمده است و نسخۀ خطی آن در کتابخانۀ خدابش پتنه نگهداری می‌شود(شیر، 3/83؛ «فهرست...1»، XXXII/124). 2. سفینۀ بی‌خبر، زندگی‌نامۀ فارسی‌سرایان سدۀ 12ق است که به ترتیب الفبایی در 1141ق جمع‌آوری، و تنظیم شده است. دو نسخۀ خطی آن در دانشگاه لاهور و دانشگاه اسلامی علیگره موجود است(خوشگو، همانجا؛ اقبال، 56؛ منزوی، همان، 3/1917، خطی مشترک، 11/749؛ آقابزرگ، 12/795؛ رضوی، 171). 3. غبار خاطر، رساله‌ای است که اظهار تأسف از گروه‌بندی و سقوط مسلمانان در روزگار نویسنده که دوباره چاپ شده است(اقبال، همانجا؛ نوشاهی، 440). 4. ماقلّ و دلّ، رساله‌ای دربارۀ عقل و ادراک، و معیار درستی و نادرستی آنهاست که دو نسخۀ خطی آن در کتابخانۀ آصفیۀ حیدرآباد دکن و انجمن ترقی اردو وجود دارد(اقبال، همانجا؛ منزوی، همان، 2/977).
مآخذ: آزاد بلگرامی، غلامعلی، مآثر الکرام، حیدرآباد دکن، 1913م؛ آقابزرگ، الذریعة؛ اقبال، ظفر، «ماقلّ و دل»، دانش، اسلام ‌آباد، 1366ش، شم‌ 9؛ بهگوان داس هندی، سفینۀ هندی، پتنه، 1958م؛ خلیل، علی ابراهیم، صحف ابراهیم، پتنه، 1978م؛ خوشگو، بندر ابن داس، سفینه، پتنه، 1959م؛ شیر، اطهر، مرآةالعلوم، پتنه، 1967م؛ منزوی، خطی مشترک؛ همو، فهرستوارۀ کتابهای فارسی، تهران، 1376ش؛ نوشاهی، عارف، فهرست نسخه‌های خطی فارسی موزۀ ملی پاکستان کراچی، اسلام‌آباد، 1362ش؛ نیز:
Catalogue of the Arabic and Persian Manuscripts in the Khda Bakhsh Oriental Public Library, Patna, 1980; Rizvi, A. A., Catalogue of the Persian Manuscripts in the Maulana Azad Library, Aligarh, 1969.
مرجان افشاریان