بوگْرا، شهر و مرکز بخشی به همین نام در ایالت راج‌شاهی بنگلادش. بخش بوگرا با مساحت 902’2کم‌ 2 و جمعیتی حدود 700’241’3 تن(1383ش/2004م)(«فرهنگ…1»)، در شمال بنگلادش واقع شد(فرزین‌نیا، 13).
این بخش در1236ق/1821م در دورۀ حاکمیت انگلستان بر شبه قارۀ هند رسماً به عنوان یک حوزۀ اداری بنیاد نهاده شد(«بوگرا 2»). بخش شرقی این ناحیه میان رودخانه‌های جامونا و کاراتویا از زمینهای پست و مردابی تشکیل شده، و قسمت غرب آن مرتفع است(بریتانیکا،II/118 ). بوگرا منطقه‌ای زلزله‌خیز و در معرض تندبادهای موسمی است و همواره جریان سیلهای شدید آن را تهدید می‌کند(EI2, I/1254؛ فرزین‌نیا، 9).
بوگرا از مناطق صنعتی بنگلادش است و زغال سنگ و سنگ آهک از معادن عمدۀ آن به شمار می‌رود(همو، 13). شرایط مساعد اقلیمی بوگرا را به یکی از مراکز کشت برنج بدل ساخته است. اراضی وسیعی از این ناحیه واقع در غرب رودخانۀ جامونا مسطح و جلگه‌ای است و به کشت برنج اختصاص دارد(بریتانیکا، همانجا).
شهر بوگرا در°24و´51 طول‌شرقی و°89و´ 22 عرض شمالی در کنارۀ غربی رود کاراتویا یکی از شاخه‌های رود جامونا واقع است(«اطلس…3»، 125، نیز فهرست، 22). جمعیت این شهر در 1383ش/2004م، 800’218 تن برآورد شده است(«فرهنگ»). بوگرا بر سر راههای ارتباطی قرار دارد و از مراکز تجارتی بنگلادش به شمار می‌رود. از مهم‌ترین فعالیتهای اقتصادی اهالی این شهر، پرورش کرم ابریشم و تولید پارچه‌های ابریشی، و نیز تولید کاغذ و صابون را می‌توان نام برد(آکاندا، 112، 99؛ کلمبیا4). 6 کالج وابسته به دانشگاه راج‌شاهی در این شهر به فعالیت مشغول‌اند(همانجا).
آثار تاریخی برجای مانده در بوگرا پیشینۀ آن را به سدۀ 2ق‌م می‌رساند. بنای «پوندارنگر» در مهاستانگره، واقع در بخش بوگرا از آثار این دوره است(علیزاده، 124). قلعۀ گلی شیرپور که در 1005ق/1597م بنا شده، از دیگر آثار تاریخی بوگراست(EI2، همانجا).
اهالی بوگرا غالباً مسلمان هستند. از زمان اسلام آوردن مردم بوگرا آگاهی چندانی در دست نیست، اما ظاهراً در سدۀ 7ق/13م به طور گروهی به اسلام گرویده‌اند، زیرا بسیاری از روستاها در این منطقه نامهای هندو دارند، در حالی که هیچ هندویی در آن روستا ساکن نیست(همانجا).
مأخذ: علیزادۀ اسماعیل کندی، عزیز، شناسنامۀ فرهنگی بنگلادش، تهران، 1379ش؛ فرزین‌نیا، زیبا، بنگلادش، تهران، 1373ش؛ نیز:
Akada, L., Social History of Muslim Bengal, Dacca, 1981; »Bogra«, www.bogra.info/place1.html; Britannica, micropaedia, 1978; Britannica Atlas, Chicago, 1996; The Columbia Encyclopedia, 2001; EI2; The World Gazetteer, www.world-gazetteer.com/home.htm.
لیلا رضایی

















1. The World… 2. » Bogra« 3. Britannica Atlas. 4.The Columbia …