بَنى‌ْسُوَيْف‌، شهري‌ در شمال‌ شرقى‌ مصر در كرانة رود نيل‌ و مركز استانى‌ به‌ همين‌ نام‌. استان‌ بنى‌سويف‌ با مساحتى‌ حدود 22 ،كم و جمعيتى‌ حدود 00 ،23 ،تن‌ 383ش‌/004م‌ در جنوب‌ قاهره‌ واقع‌ است‌ «فرهنگ‌...»؛ انكارتا.
خاك‌ حاصل‌خيز ناشى‌ از ته‌نشين‌ شدن‌ سيلابهاي‌ رود نيل‌ و دسترسى‌ آسان‌ به‌ آب‌ اين‌ رودخانه‌ كه‌ به‌ وسيلة شبكة عظيم‌ آبياري‌ و نهرهاي‌ پرشاخه‌اي‌، چون‌ بحر يوسف‌، بنى‌عدي‌ و نهر ابراهيم‌ كشتزارهاي‌ اين‌ منطقه‌ را آبياري‌ مى‌كند، استان‌ بنى‌سويف‌ را يكى‌ از مراكز مهم‌ كشاورزي‌ مصر ساخته‌ است‌. اين‌ امكانات‌ سبب‌ شده‌ است‌ تا دولت‌ مصر در 343ش‌/964م‌ اقدام‌ به‌ سرمايه‌گذاري‌ عظيم‌ ملى‌ براي‌ توسعة كشاورزي‌ منطقه‌ نمايد. از اين‌ رو، كلية واحدهاي‌ كوچك‌ و پراكندة روستايى‌ در واحدهاي‌ تعاونى‌ كشاورزي‌ ادغام‌ شدند بريتانيكا،؛ I/791 العرب‌ ...، /44- 45؛ انكارتا .
در گذشته‌ اهميت‌ بنى‌سويف‌ بيشتر به‌ سبب‌ توليدات‌ پشم‌ آن‌ بوده‌ است‌، اما امروزه‌ مهم‌ ترين‌ فرآوردة كشاورزي‌ آن‌ پنبه‌ است‌ همانجا. واقع‌ شدن‌ بنى‌سويف‌ بر سر راههاي‌ ارتباطى‌ كه‌ شمال‌ و جنوب‌ مصر را به‌ يكديگر متصل‌ مى‌سازد، سبب‌ رشد اقتصادي‌ و رونق‌ بازرگانى‌ آن‌ شده‌، و بر اهميت‌ اين‌ شهر افزوده‌ است‌ همانجا؛ بريتانيكا، همانجا. عبور راههايى‌ از بنى‌سويف‌ كه‌ به‌ نواحى‌ باستانى‌ مصر منتهى‌ مى‌گردد، اين‌ شهر را به‌ يكى‌ از مراكز جهانگردي‌ مصر بدل‌ ساخته‌ است‌ همانجاها.
در 383ش‌/004م‌ شهر بنى‌سويف‌ 00 ،05تن‌ جمعيت‌ داشته‌ است‌ «فرهنگ‌»؛ انكارتا . مقام‌ شيخه‌ حوريه‌ در مسجد جامع‌ البحر زيارتگاه‌ اهالى‌ بنى‌ سويف‌ است‌ 2 .EI
پيشينة تاريخى‌: وجود آثار باستانى‌ متعلق‌ به‌ دوران‌ فراعنه‌ در شهر باستانى‌ هراكلئوپوليس‌ در 6كيلومتري‌ بنى‌سويف‌، نشانه‌اي‌ از پيشينة كهن‌ اين‌ شهر است‌ همانجا. ظاهراً اين‌ شهر مقارن‌ ظهور اسلام‌ اهميت‌ و اعتبار گذشتة خود را از دست‌ داده‌ بود، زيرا پس‌ از ظهور اسلام‌ در كتب‌ فتوح‌ و منابع‌ جغرافيايى‌ سده‌هاي‌ نخستين‌ اسلامى‌ نامى‌ از اين‌ شهر ديده‌ نمى‌شود. به‌ گفتة سخاوي‌ /03 نام‌ اصلى‌ قديم‌ آن‌ بِنِمْسُوَيْه‌ بوده‌ است‌. از اين‌ شهر به‌ صورتهاي‌ منقوسنه‌ ابن‌ دقماق‌، /0 و مَنفَسوَيه‌ ابن‌ جيعان‌، 72 نيز ياد شده‌ است‌. ناحية بنى‌ سويف‌ حدود 20 ،فدان‌ يك‌ جريب‌ زمين‌ در مصر وسعت‌ داشته‌ كه‌ حدود 0 فدان‌ آن‌ زير كشت‌ بوده‌، و ارزش‌ محصولات‌ آن‌ حدود 7هزار دينار بوده‌ است‌ همانجاها.
لئون‌ افريقى‌ د 56ق‌/549م‌ بنى‌سويف‌ را شهري‌ كوچك‌ در كنار نيل‌ با زمينهاي‌ مساعد براي‌ كشت‌ كتان‌ و كنف‌ وصف‌ كرده‌ است‌ و به‌ گفتة همو پنبة اين‌ شهر به‌ مرغوبيت‌ شهرت‌ داشت‌ و به‌ ديگر نقاط حتى‌ به‌ نواحى‌ دور دست‌ صادر مى‌شده‌، و از آن‌ پارچه‌هاي‌ لطيف‌ و بادوام‌ بافته‌ مى‌شده‌ است‌ /34- 35.
در حملة ناپلئون‌ بناپارت‌ به‌ مصر در 214ق‌/799م‌ بنى‌سويف‌ به‌ تصرف‌ نيروهاي‌ فرانسوي‌ درآمد انكارتا.در عهد محمد على‌ پاشا حك 220-264ق‌/805- 848م‌، حاكم‌ مصر بنى‌سويف‌ بار ديگر مورد توجه‌ قرار گرفت‌ و رونق‌ از دست‌ رفتة خود را باز يافت‌ 2 .EIزين‌ العابدين‌ شيروانى‌ در سدة 3ق‌/9م‌ اين‌ شهر را ديده‌، و آن‌ را قصبه‌اي‌ با هزار خانه‌ وصف‌ كرده‌ است‌ ص‌ 68.
مآخذ: ابن‌ جيعان‌، يحيى‌، التحفة السنية باسماء البلاد المصرية، به‌ كوشش‌ برنهارد موريتس‌، قاهره‌، 898م‌؛ ابن‌ دقماق‌، ابراهيم‌، الانتصار، بيروت‌، 310ق‌/893م‌؛ زين‌ العابدين‌ شيروانى‌، بستان‌ السياحة، تهران‌، 315ق‌؛ سخاوي‌، محمد، الضوء اللامع‌، بيروت‌، دارمكتبة الحياة؛ العرب‌ فى‌ ريف‌ مصر و صحراواتها، ترجمة زهيرشايب‌، قاهره‌، 980م‌؛ لئون‌ افريقى‌، حسن‌ بن‌ محمد وزان‌، وصف‌ افريقيا، ترجمة محمد حجى‌ و محمد اخضر، بيروت‌، 983م‌؛ نيز:
Britannica, micropaedia, 1978; EI 2 ; Encarta Reference Library, 2003; The World Gazetteer, www. world - gazetteer. com/r/r _ eg. htm.
مهدي‌ كيوانى‌