بَنْگَناپاله‌، ايالتى‌ كوچك‌ در جنوب‌ هند كه‌ در سده‌هاي‌ 2 تا 4ق‌/8-0م‌، فرمانروايانى‌ شيعى‌ و ايرانى‌ تبار بر آن‌ حكومت‌ داشتند.
اين‌ ايالت‌ پيش‌ از آنكه‌ با ايالت‌ مدرس‌ يكى‌ شود، در 327ش‌/ 948م‌ با وسعتى‌ حدود 12 كم شامل‌ 3 روستا و يك‌ شهر به‌ نام‌ بنگناپاله‌ بود. 0% اهالى‌ِ اين‌ ايالت‌، هندو مذهب‌، و 9% مسلمان‌ بودند. مسلمانان‌ بيشتر در شهر زندگى‌ مى‌كردند و از دو گروه‌ِ شيخيها و سيدها تشكيل‌ مى‌شدند «فرهنگ‌ سلطنتى‌...»، 374 .VI/371, حكمرانان‌ شيعه‌ مذهب‌ بنگناپاله‌ خود را از جانب‌ پدر به‌ يكى‌ از وزيران‌ شاه‌ عباس‌ دوم‌ صفوي‌، و از جانب‌ مادر به‌ يكى‌ از وزيران‌ اورنگ‌ زيب‌ منتسب‌ مى‌كردند. نياي‌ آنان‌ ميرطاهر على‌ كه‌ از ايران‌ به‌ بيجاپور مهاجرت‌ كرده‌ بود، در آنجا به‌ قتل‌ رسيد. پس‌ از آن‌، خانوادة وي‌ به‌ فوجدار مغول‌ِ آركات‌ پناهنده‌ شدند و يكى‌ از پسرانش‌ با نوة جاگيردارِ بنگناپاله‌ ازدواج‌ كرد 2 .(EI
در اوايل‌ سدة 2ق‌/8م‌ محمد بيگ‌ خان‌ - كه‌ سندي‌ با مهر وي‌ به‌ تاريخ‌ 131ق‌/719م‌ در دست‌ است‌ - از جانب‌ دولت‌ِ بيجاپور به‌ فرمانروايى‌ بنگناپاله‌ منصوب‌ شد «فرهنگ‌ سلطنتى‌»، و در 175ق‌/761م‌ حكومت‌ اين‌ ايالت‌ به‌ حسينعلى‌ خان‌، نوادة محمد بيگ‌ رسيد. چندي‌ بعد نيز، هنگامى‌ كه‌ حيدرعلى‌، فرمانرواي‌ ميسور بر اين‌ منطقه‌ تسلط يافت‌ نك: همانجا؛ «مجموعه‌...»، ، X/217 حسينعلى‌ فرمانروايى‌ او را پذيرفت‌ 2 .(EIبه‌ گواهى‌ اسناد موجود، حسينعلى‌ از اين‌ پس‌، تابع‌ حكومت‌ ميسور بوده‌ است‌، زيرا بنا بر سندي‌ به‌ تاريخ‌ 197ق‌/783م‌، تيپو سلطان‌، جانشين‌ حيدرعلى‌ در نخستين‌ سال‌ حكومتش‌، حسينعلى‌ را از حكومت‌ بنگناپاله‌ بركنار، و فرزند او، غلامعلى‌ خان‌ را به‌ جاي‌ وي‌ منصوب‌ كرد. بنابر سندي‌ ديگر به‌ تاريخ‌ 204ق‌/790م‌، غلامعلى‌ هم‌ به‌ سبب‌ نافرمانى‌ مورد خشم‌ تيپوسلطان‌ واقع‌ شد و شخص‌ ديگري‌ به‌ نام‌ يوسف‌ به‌ جاي‌ او منصوب‌ گرديد؛ اما در 212ق‌/797م‌، غلامعلى‌ و عمويش‌، اسدعلى‌ با فوجدارِ منصوب‌ِ تيپوسلطان‌ در بنگناپاله‌ جنگيدند و او را شكست‌ دادند و بر اين‌ منطقه‌ دست‌ يافتند «فرهنگ‌ سلطنتى‌»، ؛ VI/372-373 «مجموعه‌»، همانجا.
در 215ق‌/800م‌، بنگناپاله‌ به‌ موجب‌ پيمان‌ سِرينگَپَتَم‌، به‌ تابعيت‌ كمپانى‌ هند شرقى‌ درآمد و حكومت‌ آن‌ با موافقت‌ دولت‌ انگلستان‌ به‌ خانوادة غلامعلى‌ و اسدعلى‌ واگذار شد 2 ؛ EI«فرهنگ‌سلطنتى‌»، .VI/373 در سدة 3ق‌/9م‌، در پى‌ِ پاره‌اي‌ ناامنيها در بنگناپاله‌، دولت‌ انگلستان‌ از 248 تا 264ق‌/832 تا 848م‌، اين‌ ايالت‌ را به‌ اشغال‌ خود درآورد و در سال‌ اخير، حكومت‌ آنجا را به‌ غلام‌ محمدعلى‌ خان‌، نوادة غلامعلى‌ واگذار كرد. پس‌ از وي‌ در 285ق‌/868م‌، برادرزاده‌اش‌، فتحعلى‌ خان‌ بر جاي‌ او نشست‌ همانجا و در 323ق‌/905م‌، جانشين‌ او به‌ حكومت‌ رسيد و ادارة امور به‌ نمايندة سياسى‌ دولت‌ هند واگذار گرديد. در 302ش‌/923م‌، حكومت‌ بنگناپاله‌ از طريق‌ نمايندة حكومت‌ مدرس‌، تابع‌ دولت‌ مركزي‌ هند شد «مجموعه‌»، .X/218-219
امروزه‌بنگناپاله‌ازنظرتقسيمات‌ كشوري‌،يكى‌از بخشهاي‌ شهرستان‌ كورنول‌ در استان‌ آندراپرادش‌ به‌شمار مى‌رود نك: «اطلس‌...»، و جمعيت‌ شهر بنگناپاله‌، مركز آن‌ در 383ش‌/ 004م‌، حدود 00`7 تن‌ برآور شده‌ است‌ «فرهنگ‌ جهانى‌».
مآخذ:
An Atlas of India, Delhi, 1990; A Collection of Treaties, Engagements and Sanads Relating to India and Neighbouring Countries, Delhi, 1983; EI 2 ; The Imperial Gazetteer of India, New Delhi, 1908; The World Gazetteer, www. world-gazetteer.com/ d/d_in_ap.htm..
پرويز امين‌