بُلْبُلِسْتان‌، كتابى‌ نوشتة محمد فوزي‌ موستاري‌ در 152ق‌/ 739م‌. از نويسندة اين‌ كتاب‌، اطلاعات‌ بسيار اندكى‌ در دست‌ است‌؛ همين‌ اندازه‌ مى‌دانيم‌ كه‌ وي‌ اهل‌ موستار بوسنى‌ و هرزگوين‌ بوده‌، و در 160ق‌/747م‌ درگذشته‌ است‌ منزوي‌، /532. از برخى‌ سروده‌هاي‌ او بر مى‌آيد كه‌ داراي‌ گرايشهاي‌ شيعى‌ بوده‌ است‌ فوزي‌، ، 5.
از فوزي‌ موستاري‌ بجز بلبلستان‌، اثر ديگري‌ گزارش‌ نشده‌ است‌. او چنان‌كه‌ خود گفته‌، اين‌ كتاب‌ را به‌ قصد خلق‌ اثري‌ همانند بوستان‌ و گلستان‌ سعدي‌، بهارستان‌ جامى‌، نگارستان‌ كمال‌ پاشازاده‌ و سنبلستان‌ شيخ‌ شجاع‌ نگاشته‌ است‌ ص‌ .
بلبلستان‌ داراي‌ فصل‌ و به‌ تعبير نويسنده‌ داراي‌ «خُلد» مجزا است‌ ص‌ : خلد اول‌ با عنوان‌ «كرامت‌»، مشتمل‌ است‌ بر 4 داستان‌، در كرامات‌ بزرگان‌ صوفيه‌ مانند جنيد بغدادي‌، ذوالنون‌ مصري‌ و مولوي‌ ص‌ -6. خلد دوم‌ با نام‌ «حكمت‌» شامل‌ داستانها و سخنان‌ حكمت‌آميز منسوب‌ به‌ بزرگانى‌ مانند لقمان‌، امام‌ محمد غزالى‌ و شبلى‌ ص‌ 6- 5. خلد سوم‌ با عنوان‌ «اخلاص‌»، گزارش‌ اخلاص‌ انسان‌ نسبت‌ به‌ خداوند است‌، همراه‌ با نقل‌ قولهايى‌ از پيامبرص‌ و امام‌ على‌ع‌ و نيز نقل‌ داستانهايى‌ از صوفيان‌ بزرگ‌ مانند شيبان‌ راعى‌ و سفيان‌ ثوري‌ ص‌ 5 -0. خلد چهارم‌ موسوم‌ به‌ «نكات‌» كه‌ مهم‌ترين‌ فصل‌ كتاب‌ به‌شمار مى‌آيد. در اين‌ فصل‌ از احوال‌ و اشعار مولوي‌ و 1 تن‌ از شاعران‌ پارسى‌ زبان‌ مقيم‌ منطقة بوسنى‌ مانند درويش‌ پاشا، خسروپاشا، فتوحى‌، آذري‌ و رشدي‌ سخن‌ به‌ ميان‌ آمده‌ است‌ و خود سندي‌ گويا و استوار از نفوذ و حضور زبان‌ و ادب‌ فارسى‌ در حوزة بالكان‌ به‌شمار مى‌رود ص‌ 0-0. خلد پنجم‌ با نام‌ «لطيفه‌» از ديگر فصول‌ متمايز، و حاوي‌ داستان‌ مطايبه‌آميز است‌ همو، 1 -0. خلد ششم‌ با عنوان‌ «سخاوت‌»، شامل‌ قصه‌اي‌ است‌ نسبتاً بلند دربارة فضل‌ برمكى‌ و سخاوتهاي‌ او ص‌ 0-4.
بلبلستان‌ به‌ پيروي‌ از شيوة سعدي‌ در نگارش‌ گلستان‌ و به‌ سبك‌ و اسلوب‌ اين‌ كتاب‌ نوشته‌ شده‌ است‌. فوزي‌ داستانهاي‌ بلبلستان‌ را با استفاده‌ از مآخذي‌ مانند كشف‌ المحجوب‌ هجويري‌، تذكرةالاولياء عطار و مناقب‌ العارفين‌ افلاكى‌ پرداخته‌، و سپس‌ سروده‌هايى‌ از خود در خلال‌ داستانها آورده‌ است‌.
لغات‌ و تركيبات‌ به‌ كار رفته‌ در بلبلستان‌، در ديگر آثار فارسى‌ كمتر يافت‌مى‌شود. نيز سروده‌هاي‌فوزي‌ در اين‌كتاب‌، برپاية گويش‌ فارسى‌ - زبانان‌ آن‌ ديار، سامان‌ پذيرفته‌ است‌. به‌ همين‌سبب‌، با استفاده‌ از اين‌ اثر مى‌توان‌ به‌ اطلاعاتى‌ ارزشمند از ويژگيهاي‌ نثر ادبى‌ و گويش‌ فارسى‌ در آن‌ ديار دست‌ يافت‌.
دست‌نويسهايى‌چند از بلبلستان‌باقى‌است‌منزوي‌، /533؛ هاشم‌پور سبحانى‌، 1، 40؛ دانش‌پژوه‌، /8. اين‌كتاب‌يك‌بار در 312ق‌/894م‌در استانبول‌چاپ‌شده‌رياحى‌، 99، حاشية ، و در 935م‌، ترجمه‌اي‌از آن‌توسط م‌. ماليچ‌ماليك‌در پاريس‌به‌طبع‌رسيده‌است‌منزوي‌، /532؛ دانش‌پژوه‌، همانجا.
مآخذ: دانش‌پژوه‌، محمدتقى‌و ايرج‌افشار، «نسخه‌هاي‌خطى‌فارسى‌در يوگسلاوي‌»، نسخه‌هاي‌خطى‌، نشرية كتابخانة مركزي‌دانشگاه‌تهران‌، 341ش‌؛ رياحى‌، محمد امين‌، زبان‌و ادب‌فارسى‌در قلمرو عثمانى‌، تهران‌، 369ش‌؛ فوزي‌موستاري‌، محمد، بلبلستان‌، نسخة خطى‌موجود در فرهنگستان‌علوم‌يوگسلاوي‌، شم 831 ؛ C/DP منزوي‌، خطى‌؛ هاشم‌پور سبحانى‌، توفيق‌ و حسام‌الدين‌ آق‌سو، فهرست‌ نسخه‌هاي‌ خطى‌ فارسى‌ كتابخانة دانشگاه‌ استانبول‌، تهران‌، 374ش‌.
على‌ ميرانصاري‌