بَغْدادي‌، محمدبن‌ سليمان‌ حنفى‌، از صوفيان‌ سلسلة نقشبنديه‌ و از خلفاي‌ خالديه‌. دربارة كودكى‌ و جوانى‌ بغدادي‌ اطلاعاتى‌ در دست‌ نيست‌. آنچه‌ با اطمينان‌ مى‌توان‌ گفت‌، آن‌ است‌ كه‌ او از 213ق‌/798م‌ در جست‌ و جوي‌ شيخ‌ و مرشدي‌ كامل‌ بود و پس‌ از تجربه‌هايى‌ ناموفق‌ سرانجام‌ در 231ق‌/816م‌ با شيخ‌ خالد نقشبندي‌ شهرزوري‌، معروف‌ به‌ ذوالجناحين‌د242ق‌/826م‌ آشناشد و با راهنماييها وارشادات‌ او در زمرة پيروان‌ سلسلة نقشبنديه‌ درآمد و ديري‌ نگذشت‌ كه‌ از پيشوايان‌ اين‌ طريقه‌ شد بغدادي‌، -.
مهم‌ترين‌ اثر او الحديقةالندية فى‌الطريقةالنقشبنديةو البهجةالخالدية است‌ كه‌ در برخى‌ منابع‌ به‌ اشتباه‌ آن‌ را دو كتاب‌ جداگانه‌ دانسته‌اند نك: زركلى‌، /52؛ درنيقه‌، 45. اين‌ اثر به‌ زبان‌ عربى‌ و شامل‌ باب‌ و مقدمه‌اي‌ دربارة سلسلة نقشبنديه‌ و احكام‌ آن‌ است‌. بغدادي‌ در باب‌ اول‌ اين‌ كتاب‌ به‌ لزوم‌ فراگيري‌ علم‌ باطن‌ نزد مرشدي‌ كامل‌ پرداخته‌، و در باب‌ دوم‌ مناقب‌ و كرامات‌ شيخ‌ خالد را شرح‌ داده‌ است‌. باب‌ سوم‌ نيز در بيان‌ شرايط، آداب‌ و وردهاي‌ لازم‌ براي‌ سالك‌ با استناد به‌ نص‌ قرآن‌ كريم‌، سنت‌ نبى‌ اكرم‌ ص‌ و اشارات‌ اولياست‌.
بغدادي‌ در كتاب‌ خود با برشمردن‌ مشايخ‌ شيخ‌ خالد، اتصال‌ سلسلة او را به‌ بايزيد بسطامى‌ و از او به‌ امام‌ جعفر صادق‌ ع‌، ابوبكر صديق‌ و سلمان‌ فارسى‌ مى‌رساند. همچنين‌ در توضيح‌ «خالديه‌»، عنوان‌ طريقة خود، آن‌ را اشاره‌اي‌ به‌ بقاي‌ اين‌ طريقه‌ تا پايان‌ جهان‌ مى‌داند؛ امري‌ كه‌ به‌ زعم‌ او بشارت‌ آن‌ را برخى‌ مشايخ‌ طريقه‌ در حال‌ كشف‌ و شهود از حضرت‌ مهدي‌ ع‌ گرفته‌اند ص‌ -، 3.
وي‌ پيروي‌ از طريقة نقشبنديه‌ را نزديك‌ترين‌ و آسان‌ترين‌ راه‌ براي‌ رسيدن‌ به‌ مراتب‌ توحيد معرفى‌ مى‌كند، چه‌، به‌ اعتقاد او برخلاف‌ طريقه‌هاي‌ ديگر كه‌ سلوك‌ را بر جذبه‌ مقدم‌ مى‌شمرند، اين‌ طريقه‌ بر تقدم‌ جذبه‌ بر سلوك‌ مبتنى‌ است‌. علاوه‌ بر آن‌، از ديدگاه‌ او بناي‌ طريقة نقشبنديه‌ بر اعتدال‌ استوار است‌ و به‌ همين‌سبب‌، در آن‌ رياضت‌كشيهاي‌ دشوار، و شب‌ زنده‌داري‌ توصيه‌ نمى‌شود ص‌ 2- 5. بغدادي‌ بر مداومت‌ ذكر اصرار مى‌ورزد. وي‌ همچنين‌ براي‌ ذكر مراتبى‌ در نظر گرفته‌، و به‌ شرح‌ آنها پرداخته‌ است‌ ص‌ 3-4، 9، 1 بب .
به‌ اين‌ ترتيب‌، وي‌ اساس‌ طريقة نقشبنديه‌ را مبتنى‌ بر اصولى‌ چون‌ توبة نصوح‌، پاي‌ بندي‌ به‌ عقايد اشاعره‌ يا ماتريديه‌، پيروي‌ از يكى‌ از مذاهب‌ چهارگانة اهل‌ سنت‌، ترك‌ بدعتها، فراگيري‌ علم‌ باطن‌، پيروي‌ از شيخ‌ حقيقى‌ و كامل‌ و ايجاد ارتباط قلبى‌ با شيخ‌ و عمل‌ كردن‌ به‌ تلقينات‌ او، و توجه‌ و مراقبت‌ مى‌داند ص‌ 0، 5-7، 0بب .
بغدادي‌ چنان‌كه‌ خود در خاتمة كتاب‌ ذكر كرده‌ است‌ ص‌ 22، تأليف‌ الحديقة النديه‌ را در 234ق‌/819م‌ در زاوية احسائية خالديه‌ در بغداد به‌ پايان‌ رسانيد و ظاهراً اندكى‌ پس‌ از آن‌، در زمان‌ حيات‌ شيخ‌ خالد درگذشت‌.
از آنجايى‌ كه‌ الحديقة النديه‌ دربردارندة اطلاعات‌ متنوعى‌ دربارة شخصيتهاي‌ مختلف‌ طريقة نقشبنديه‌ و به‌ خصوص‌ شيخ‌ خالد نقشبندي‌ است‌، پس‌ از او مورد استفادة بسياري‌ از نويسندگان‌ قرار گرفته‌ است‌. نسخه‌هاي‌ خطى‌ اين‌ اثر در كتابخانة ازهريه‌ و نيز كتابخانة ظاهرية دمشق‌ موجود است‌ ازهريه‌، 60؛ ظاهريه‌، /63. اين‌ كتاب‌ نخستين‌ بار در 313ق‌ در حاشية كتاب‌ اصفى‌ الموارد من‌ سلسال‌ احوال‌ الامام‌ خالد نوشتة عثمان‌ بن‌ سند وائلى‌ نجدي‌ به‌ چاپ‌ رسيده‌ است‌ سركيس‌، 72، 909.
كتاب‌ توضيح‌ المعانى‌ و كشف‌ الاشتباه‌ فى‌ احكام‌ مسائل‌ الصلاة، از ديگر آثار اوست‌ كه‌ نسخة خطى‌ آن‌ در كتابخانة اوقاف‌ بغداد موجود است‌ جبوري‌، /06؛ طلس‌، 1.
مآخذ: ازهريه‌، فهرست‌؛ بغدادي‌، محمد، «الحديقة الندية فى‌ الطريقة النقشبندية و البهجة الخالدية»، همراه‌ السعادة الابدية فيما جاء به‌ النقشبندية عبدالمجيد خانى‌، استانبول‌، 983م‌؛ جبوري‌، عبدالله‌، فهرس‌ المخطوطات‌ العربية فى‌ مكتبة الاوقاف‌ العامة فى‌ بغداد، بغداد، 393ق‌/973م‌؛ درنيقه‌، محمد احمد، التصوف‌ الاسلامى‌، الطريقة النقشبنديه‌ و اعلامها، طرابلس‌، 987م‌؛ زركلى‌، اعلام‌؛ سركيس‌، يوسف‌، معجم‌ المطبوعات‌، قاهره‌، 346ق‌/928م‌؛ طلس‌، محمد اسعد، الكشاف‌، بغداد، 372ق‌/ 953م‌؛ ظاهريه‌، خطى‌ تصوف‌. آمال‌ صراف‌