بُزَنْطى، يا پُزنتى، شهرستانو شهريدر شمالغرباستانآدانا، در تركيه.
بطلميوسنامآنرا پُدانْدُسآوردهاستنك: پاولى، XXI(1)/ 136 º äíÒ ÑãÒí¡ .348
اين نام به شهر و رود كنار آن اطلاق مىشد و در متون يونانى به صورتهاي
پُدزندُس، پُدندُس و پُديزندُس 2 ، EIو در آثار اسلامى به شكلهايى چون
فذندون، بدندن و بديدون نيز آمده است مثلاً نك: بلاذري، 17؛ ابن قتيبه، 91؛
طبري، /39؛ يعقوبى، /69؛ مسعودي، /55؛ خليفه، /71.
بزنطى با 72 كم وسعت، تا 333ش/954م بخشى از شهرستان قره عيسالى بود، ولى
از آن پس به قضا شهرستان بدل گشت. در 354ش/975م، شمار جمعيت
شهرستانبزنطى 98 ،5نفربود «دائرةالمعارف...»، كه در 376ش/997م به 17 ،2نفر
افزايش يافت «آمار...»، .npn.
شهر بزنطى در كرانة مسير وسطاي رود چَكيت شاخهاي از رود سيحان واقع است.
اين قسمت از رود چكيت نيز پزنتى نام دارد IX/578 .IA, در 314ش/935م جمعيت
شهر بزنطى 38 نفر بود، ولى پس از آنكه اين شهر به صورت مركز شهرستان درآمد،
جمعيت آن فزونى گرفت و در 339ش/960م به 73 ،نفر همان، و در 997م به 90
،نفر رسيد «آمار»، .npn.
تاريخ: در تابستان 9ق/08م عباس بن وليد در ناحية بدندون بزنطى با روميان
جنگيد طبري، همانجا. در 92ق/08م در اين ناحيه مبادلة اسيران ميان مسلمانان
و روميان صورت گرفت همو، /40. در 18ق/33م مأمون خليفة عباسى از طرسوس به
سرزمين روم رفت و در بزنطى اقامت گزيد، اما سخت بيمار شد و در همانجا درگذشت
همو، /46 -50؛ يعقوبى، همانجا. در 23ق/38م معتصم در جريان جنگ با روميان به
تنگة بزنطى رسيد و سپاهيان خود را از تنگه گذراند طبري، /5. در 64ق/78م
عبدالله بن رشيد كه با لشكريان خويش از شام به روم آمد و از بزنطى عازم
پيكار با روميان شد، بطريقهاي سلوكيه، قَذيذيه، قُرّه، كوكب و خَرشَنه با
يكديگر متحد شدند و با او به پيكار برخاستند. عبدالله بن رشيد در پيكار توفيق
نيافت و اسير شد همو، /33 -34.
در جريانجنگهايصليبىبهگذر سپاهياناز درة بوثنتروتبدندرونو
بوترنتوماشارهشدهاست، IA همانجا. لودويگ فنراوتر كه در سدة 0ق/6م به شهر
قدس سفر كرده بود، از شهري با نام پوشتزشى نام برده است كه ظاهراً همان
بزنطى است همانجا. در دوران جنگ جهانى اول، راهآهن بغداد تا بزنطى امتداد
يافت. هنگامى كه سپاهيان فرانسه، آدانا را اشغال كرده بودند، بزنطى به
عنوان پايگاه مبارزه با نيروهاي بيگانه اهميت پيدا كرد همانجا.
مآخذ: ابن قتيبه، عبدالله، المعارف، به كوشش ثروت عكاشه، قاهره، 960م؛
بلاذري، احمد، فتوح البلدان، به كوشش عبدالله انيس طباع و عمر انيس طباع،
بيروت، 407ق/987م؛ خليفة بن خياط، تاريخ، به كوشش سهيل زكار، دمشق، 387ق/
967م؛ طبري، تاريخ؛ مسعودي، على، مروج الذهب، به كوشش يوسف اسعد داغر،
بيروت، 385ق/966م؛ يعقوبى، احمد، تاريخ، بيروت، 379ق/960م؛ نيز:
1997 Genel N O fus... n , www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/NUFUS/ ilceler. htm; EI
2 ; IA; Pauly; Ramsay, W. M., The Historical Geography of Asia Minor, Amsterdam,
1962; T O rk ansiklopedisi, Ankara, 1978.
عنايتاللهرضا