بَخْراء، شهري‌ باستانى‌ در شهرستان‌ تدمر، در استان‌ حمص‌ سوريه‌. بخراء مؤنث‌ ابخر، به‌ معنى‌ بوي‌ بد نفس‌ است‌ و گفته‌اند كه‌ اين‌ شهر را به‌ سبب‌ بوي‌ بد خاكش‌ (وجود چشمه‌هاي‌ آب‌ معدنى‌ گوگرددار، نك: المعجم‌...، 2/257) چنين‌ ناميده‌اند (ابوعبيد، 1/230؛ ياقوت‌، 1/523). برخى‌ به‌ غلط گمان‌ مى‌كردند كه‌ بخراء همان‌ «گوآريا»ي‌ مورد اشارة استفانوس‌ بيزانسى‌ است‌ (نك: على‌، جواد، 3/137- 138). طبري‌ بخراء را دژي‌ مستحكم‌ بنا شده‌ به‌ وسيلة قوم‌ عجم‌ معرفى‌ كرده‌ است‌ (7/244)، اما برخى‌ برآنند كه‌ منظور الزاماً ايرانيان‌ نيست‌، زيرا كاخ‌الخضراء ساخت‌ روم‌ شرقى‌ را هم‌ ابن‌ عساكر، بنا شده‌ وسيلة عجم‌ ذكر كرده‌ است‌ (نك: لامنس‌، 338 ، حاشية .(6 برخى‌ ديگر گفته‌اند كه‌ دژ بخراء را تدمريان‌ در سدة نخست‌ ميلادي‌ بنا كردند، زيرا محل‌ عبور، استراحت‌ و تأمين‌ آب‌ كاروانها در محل‌ برخورد راههاي‌ تدمر، دمشق‌ و مليكه‌، و در عين‌ حال‌ محل‌ استراحت‌ برخى‌ خلفا و امراي‌ اموي‌ بود (نك: المعجم‌، همانجا).
جغرافى‌دانان‌ و مورخان‌ اسلامى‌ محل‌ اين‌ شهر را به‌ تفاوت‌ نوشته‌اند؛ از جمله‌ خليفة بن‌ خياط آن‌ را در چند ميلى‌ تدمر آورده‌ (2/548)، و مسعودي‌ متذكر شده‌ است‌ كه‌ از قراي‌ دمشق‌ بوده‌، و ميان‌ حمص‌ و دمشق‌ قرار داشته‌ است‌ ( التنبيه‌...،324، مروج‌...، 3/212). به‌هرحال‌، اينك‌بخراء در 25كيلومتري‌ جنوب‌ تدمر قرار دارد ( المعجم‌،همانجا). منطقة تدمر محل‌ عبور كاروانهاي‌ بازرگانى‌ ميان‌ يمن‌، حبشه‌، عراق‌ و آسياي‌ صغير و نيز جنوب‌ هند، خاور دور، افريقا، ايران‌، ماوراءالنهر و چين‌ بوده‌ است‌ (نك: على‌، احمد اسماعيل‌، 83، 89). دولت‌ روم‌ اين‌ منطقه‌ را در 130م‌ تحت‌ نفوذ خود گرفت‌ (اسعد، 355).
بخراء در سدة 2ق‌ متعلق‌ به‌ نعمان‌ بن‌ بشير و محل‌ اقامت‌ او بود (طبري‌، همانجا؛ ابن‌ اثير، 5/286). در 126ق‌/744م‌ وليد بن‌ يزيد بن‌ عبدالملك‌ بن‌ مروان‌ در اين‌ شهر به‌ قتل‌ رسيد (خليفه‌، 2/548). از آثار برجاي‌ مانده‌ از اين‌ شهر مى‌توان‌ گفت‌ كه‌ دژي‌ به‌ ابعاد حدود 200ئ160 متر داشته‌ كه‌ ديواري‌ سنگى‌ به‌ عرض‌ 3 متر آن‌ را احاطه‌ مى‌كرده‌ است‌ و باروهايى‌ نيم‌ دايره‌ و دو برج‌ بر دروازة آن‌ قرار داشته‌ است‌ (موصلى‌، 464).
مآخذ: ابن‌ اثير، الكامل‌؛ ابوعبيد بكري‌، عبدالله‌، معجم‌ ما استعجم‌، بيروت‌، 1403ق‌/ 1983م‌؛ اسعد، خوري‌ عيسى‌، تاريخ‌ حمص‌، مطرانية حمص‌ الارتودكسية، 1940م‌؛ خليفة بن‌ خياط، تاريخ‌، دمشق‌، 1968م‌؛ طبري‌، تاريخ‌؛ على‌، احمد اسماعيل‌، تاريخ‌ بلادالشام‌، دمشق‌، 1984م‌؛ على‌، جواد، المفصل‌ فى‌ تاريخ‌ العرب‌ قبل‌ الاسلام‌، بيروت‌، دارالعلم‌ للملايين‌؛ مسعودي‌، على‌، التنبيه‌ و الاشراف‌، ليدن‌، 1893م‌؛ همو، مروج‌ الذهب‌، بيروت‌، 1385ق‌/1966م‌؛ المعجم‌ الجغرافى‌ للقطر العربى‌ السوري‌، دمشق‌، 1411ق‌/1990م‌؛ موصلى‌، عمادالدين‌، ربوع‌ محافظة حمص‌، دمشق‌، 1981م‌؛ ياقوت‌، بلدان‌؛ نيز:
, H., Etudes sur le si I cle des Omayyades, Beirut, 1930.
پرويز امين‌