بِجْنور1، شهر و ناحيه‌اي‌ در شمال‌ غربى‌ ايالت‌ اوتارپرادش‌ در شمال‌ هند كه‌ بخشى‌ از جمعيت‌ آن‌ مسلمانند.
شهر بجنور در 29 و 22 عرض‌ شمالى‌ و 78 و 8 طول‌ شرقى‌ قرار گرفته‌، و مركز ناحيه‌اي‌ به‌ همين‌ نام‌ است‌. طبق‌ آمار 1971م‌/1350ش‌ اين‌ شهر 313 ،43نفر جمعيت‌ داشت‌ («مجله‌...2»، ؛ VIII/201 ندوي‌، 9؛ بريتانيكا، .(II/14 وسعت‌ ناحية بجنور 833 ،4كم2 و طبق‌ آمار 1990م‌/1369ش‌ جمعيت‌ آن‌ 000 ،100 ،2نفر بوده‌ است‌. ناحية بجنور داراي‌ توليدات‌ متنوع‌ كشاورزي‌ از جمله‌ نيشكر، برنج‌ و ذرت‌ است‌ و از مراكز توليدات‌ شيميايى‌ و دارويى‌ هند به‌ شمار مى‌رود. بزرگ‌ترين‌ شهرهاي‌ ناحية بجنور، نجيب‌آباد و ناگيناست‌ («اطلس‌...3»، 174 170, 160-161, 156, ,135 ؛ موكرجى‌، 220 ؛ بريتانيكا، همانجا).
آگاهى‌ درستى‌ از پيشينة تاريخى‌ بجنور در دست‌ نيست‌. طبق‌ افسانه‌اي‌، پايه‌گذار شهر بجنور يكى‌ از پادشاهان‌ اساطيري‌ هند به‌ نام‌ وِنا بوده‌ است‌. نخستين‌ بار در زمان‌ التتمش‌ (ه م‌)، بجنور به‌ تصرف‌ مسلمانان‌ درآمد. در 801ق‌/1399م‌ اميرتيمور گوركانى‌ (حك 771- 807ق‌/1369-1404م‌) بجنور را غارت‌، و كشتار بسيار كرد (منهاج‌ سراج‌، 1/487؛ «مجله‌»، .(VIII/194-195
در مآخذ اسلامى‌ هند تا دورة اكبر شاه‌ (حك 963-1014ق‌/1556- 1605م‌) نام‌ شهر بجنور ذكر نشده‌ است‌. در اين‌ دوره‌ بجنور يكى‌ از «پرگنه‌»هاي‌ «سركار» سامبهال‌4 «صوبة» دهلى‌ بود. بجنور پس‌ از ضعف‌ حكومت‌ مركزي‌ هند، از پايگاههاي‌ قدرت‌ حكمرانان‌ افغان‌ تبار روهيله‌5 گرديد و شهر نجيب‌آباد در ناحية بجنور به‌ دستور نجيب‌خان‌ پى‌افكنده‌ شد (همانجا؛ ابوالفضل‌، 1/370، 522). بجنور پس‌ از ضعف‌ حكومت‌ روهيله‌ در اختيار نوابان‌ اوده‌ (ه م‌) قرار گرفت‌ و در 1801م‌ به‌ حكومت‌ استعماري‌ انگليس‌ واگذار گرديد ( بريتانيكا،همانجا؛ «مجله‌»، .(VIII/195 بجنور از پايگاههاي‌ شورش‌ 1857م‌ برضد حكومت‌ انگليس‌ بود و خارجيان‌ شهر با ياري‌ سيد احمدخان‌ از درگيري‌ نجات‌ يافتند (نك: خان‌6، سراسر كتاب‌؛ رضوي‌، .(II/372-373
آثاري‌ برجاي‌ مانده‌ از بوداييان‌ و خرابه‌هاي‌ مقبرة نجيب‌الدوله‌ در شهر نجيب‌آباد از آثار كهن‌ ناحية بجنور است‌ («مجله‌»، همانجا).
مآخذ: ابوالفضل‌ علامى‌، آيين‌ اكبري‌، به‌ كوشش‌ بلوخمان‌، كلكته‌، 1872م‌؛ منهاج‌ سراج‌، عثمان‌، طبقات‌ ناصري‌، به‌ كوشش‌ عبدالحى‌ حبيبى‌، كابل‌، 1342ش‌؛ ندوي‌، معين‌الدين‌، معجم‌ الامكنة، حيدرآباد دكن‌، 1353ق‌؛ نيز:
An Atlas of India, Delhi, 1990; Britannica, 1978; The Imperial Gazetteer of India, New Delhi, 1981; Khan, S. A., History of the Bijnor Rebellion, Delhi, 1982; Mukerji, A. B., X The Muslim Population of Uttar Pradesh, India n Islamic Culture, Hyderabad, 1973, vol. XLVII, no. 1; Rizvi, A. A., A Socio - Intellectual History of the Isn ? p Ashar / Sh / p / s in India, Canberra, 1986.
مجيد سميعى‌