responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 10  صفحه : 4246
بابا سماسى‌
جلد: 10
     
شماره مقاله:4246


باباسَمّاسى‌، خواجه‌ محمد، عارف‌ و صوفى‌ سدة 8ق‌ در ماوراءالنهر. وي‌ كه‌ در روستاي‌ سماس‌ از توابع‌ قصبة رامتين‌ درحدود بخارا زاده‌ شد (كاشفى‌، 1/73؛ قصوري‌، 431)، از مشايخ‌ سلسلة خواجگانى‌ بود كه‌ نسبتشان‌ به‌ خواجه‌ ابويعقوب‌ يوسف‌ همدانى‌ مى‌رسيد (پارسا، 46؛ ايرانيكا، .(III/294 باباسماسى‌ مريد خواجه‌ على‌ رامتينى‌، معروف‌ به‌ «حضرت‌ عزيزان‌» بود و همراه‌ او از بخارا به‌ خوارزم‌ رفت‌ (غلام‌ سرور، 1/545) و حداقل‌ تا زمان‌ درگذشت‌ استاد (721ق‌)، درآن‌ ديار حضور داشت‌ ( ايرانيكا، همانجا). خواجه‌ على‌ رامتينى‌ پيش‌ از مرگ‌، باباسماسى‌ را به‌ جانشينى‌ خود برگزيد و ديگر مريدان‌ را به‌ متابعت‌ از او امر كرد (كاشفى‌، همانجا).
شهرت‌ باباسماسى‌ بيشتر بدان‌ سبب‌ است‌ كه‌ خواجه‌ بهاءالدين‌ نقشبند مؤسس‌ سلسلة نقشبنديه‌ را در كودكى‌ به‌ عنوان‌ فرزند روحانى‌ خويش‌ پذيرفته‌ بود (همو، 1/74، 95؛ جامى‌، 385؛ پارسا، 47، 124؛ بخاري‌، 79، 113). گفته‌اند كه‌ وي‌ پيش‌ از تولد بهاءالدين‌، ظهور او را پيش‌بينى‌ مى‌كرد. چون‌ بهاءالدين‌ زاده‌ شد، جدش‌ كه‌ خود از مريدان‌ باباسماسى‌ بود، او را به‌ حضور شيخ‌ آورد و باباسماسى‌ هم‌ آن‌ نوزاد را فرزند روحانى‌ خويش‌ خواند و خليفة خود امير كُلال‌ را به‌ شفقت‌ در حق‌ او و تربيتش‌ دستور داد (كاشفى‌، همانجا؛ جامى‌، 386؛ پارسا، 47- 48؛ بخاري‌، 79-80؛ غلام‌ سرور، همانجا؛ يمينى‌، 327)؛ و نيز گفته‌اند كه‌ بهاءالدين‌ تلقين‌ ذكر را از باباسماسى‌ گرفته‌ است‌ (بخاري‌، 145).
باباسماسى‌ را در شمار صوفيان‌ اهل‌ جذبه‌ و سكر ياد كرده‌اند (كاشفى‌، 1/74). خلفاي‌ چهارگانة او عبارتند از: خواجه‌ صوفى‌ سوخاري‌، خواجه‌ محمد (يامحمود) سماسى‌ فرزند وي‌ (غلام‌ سرور، 1/546) ، سديگر دانشمند على‌، و چهارم‌ كه‌ از همه‌ افضل‌ و اكمل‌ بوده‌، سيدامير كلال‌ نام‌ داشته‌، و جانشين‌ و خليفة اصلى‌ او به‌ شمار مى‌رفته‌ است‌. (دربارة او، نك: كاشفى‌، 1/75-76؛ نبهانى‌، 1/255).
خزينةالاصفيا نخستين‌ مأخذي‌ است‌ كه‌ در آن‌ سال‌ وفات‌ باباسماسى‌ 755ق‌/1354م‌ ضبط شده‌ است‌ (غلام‌ سرور، همانجا)، سپس‌ ديگر منابع‌ حتى‌ به‌ روز فوت‌ وي‌ (10 جمادي‌ الا¸خر همان‌ سال‌) در سماس‌ تصريح‌ كرده‌اند (قصوري‌، 434؛ نيز نك: مجددي‌، 189).
مآخذ: بخاري‌، صلاح‌، انيس‌ الطالبين‌ و عدة السالكين‌، به‌ كوشش‌ خليل‌ ابراهيم‌ صاري‌ اوغلى‌ و توفيق‌ هاشم‌پور سبحانى‌، تهران‌، 1371ش‌؛ پارسا، خواجه‌ محمد، رسالة قدسيه‌، به‌ كوشش‌ محمد اقبال‌، راولپندي‌، 1975م‌؛ جامى‌، عبدالرحمان‌، نفحات‌ الانس‌، به‌ كوشش‌ محمود عابدي‌، تهران‌ 1370ش‌؛ غلام‌ سرور لاهوري‌، خزينة الاصفيا، لكهنو، 1290ق‌/1873م‌؛ قصوري‌، محمدصادق‌، تذكرة نقشبندية خيريه‌، لاهور، 1988م‌؛ كاشفى‌، على‌، رشحات‌عين‌الحيات‌، به‌ كوشش‌ على‌اصغر معينيان‌، تهران‌، 1356ش‌؛ مجددي‌، محمد يوسف‌، جواهر نقشبنديه‌، فيصل‌آباد، 1990م‌؛ نبهانى‌، يوسف‌، جامع‌ كرامات‌الاولياء، به‌ كوشش‌ ابراهيم‌ عطوه‌عوض‌، قاهره‌، 1394ق‌/ 1974م‌؛ يمينى‌، غريب‌، لطايف‌ اشرفيه‌، دهلى‌، 1295ق‌؛ نيز:
Iranica.
غلامعلى‌ آريا

 

نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 10  صفحه : 4246
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست