آلِ ابی‌ساره، خاندان شیعی مشهوری در کوفه که شخصیتهای برجستة آن عمدتاً در سدة 2ق/8م زیسته‌اند. این خاندان به فضل و ادب و دیانت و فقاهت شناخته شده است. افراد آن به ابوساره علی‌منسوبند. از این خاندان عالمان بزرگی برخاسته‌اند که بیشتر آنان از یاران مورد اعتماد امام شیعه بوده‌اند.
مشهورترین چهره‌های این خاندان عبارتند از: 1. ابوساره علی، 2. حسن‌بن‌ابی ساره، 3. علی‌بن‌ابی ساره، 4. مسلم‌بن‌ابی ساره، 5. محمدبن‌حسن، 6. عبّاس‌بن‌علی، 7. معاذبن‌مسلم، 8. عَمرو (یا عُمَر)‌بن‌مسلم، 9. حسین‌بن‌معاذ، 10. یحیی‌بن‌معاذ، اینان (جز ابوساره علی) از راویان مشهورند که از امام محمدباقر(ع) و امام جعفرصادق(ع) حدیث نقل کرده‌اند و رجال شناسان شیعی همة آنان را موثّق دانسته‌اند.
در میان رجال یاد شده، دو تن از شهرت علمی بیشتری برخوردارند: محمدبن‌حسن و معاذبن‌مسلم. محمد، مشهور به «رُواسی»، از اصحاب مورد وثوق صادقین(ع) و عالمی صالح و از راویان معروف شیعی است. وی از عالمان برجستة نحو و در زمان خود بزرگترین استاد این علم در کوفه، و نخستین کسی بوده که در این شهر در نحو کتاب نوشته است. کسائی و فرّاء نزد وی درس خوانده‌اند. او را اثاری بوده است به نامهای: 1. الفیصل، 2. معانی‌القرآن، 3. التصغیر، 4. الوقف والابتداءالکبیر، 5. الوقف والابتداءالصغیر، 6. کتاب‌الهمز، 7. اعراب‌القرآن. گفته‌اند که در حدود 170ق/786م درگذشته است.
معاذبن‌مسلم نیز از استادان مشهور بوده است. معاصران و شاگردان مستقیم و غیرمستقیم وی در تکمیل و غنای علوم عربی از او بهره‌ها گرفته‌اند. کسائی در فراگیری و کمال بخشیدن به دانش نحو بیش از همه مدیون معاذ است. او در علم صرف نیز سرآمد و ممتاز بوده و نخستین کسی است که این علم را به صورت منظم بنیاد نهاده است. وی شعر هم نیکو می‌سروده است. معاذبن‌مسلم از یاران کُمَیّت‌بن‌زید، شاعر مشهور و آزادة شیعی است. وی از راویان معتبر شیعی و از شاگردان امام جعفرصادق(ع) بوده است. تألیفات بسیاری به او منسوب است، اما اطلاع روشنی از آنها در دست نیست. سال تولد و مرگ او به درستی دانسته نیست، اما همین اندازه روشن است که او را عمری دراز بوده و برخی گفته‌اند که 150 سال زیسته است. زندگی او چندان به درازا کشیده که فرزندان و نوادگان وی پیش از مرگش درگذشته‌اند.

مآخذ: امین، محسن، اعیان‌الشیعه، بیروت، دارالتعارف، 1403ق، 2/88-89؛ بحرالعلوم، محمدمهدی، رجال، تهران، 1363ش، 1/276-282؛ خویی، ابوالقاسم، معجم رجال‌الحدیث، بیروت، 1403ق، 4/279، 6/93-94، 13/57، 15/205-206، 18/147، 187-189، 21/161؛ قمی، عبّاس، الکنی والالقاب، تهران، 1397ق، 1/196؛ مامقانی، محمدحسن، تنقیح‌المقال، نجف، 1352ق، 1/266، 345، 2/348، 3/99-100، 214، 221؛ مدرّس، محمدعلی، ریحانه‌الادب، تبریز، 1346ش، 8/431؛ نجاشی، احمدبن‌علی، رجال، قم، مکتبه‌الداوری، صص 200-227.
بخش معارف