آگهی، تخلص چند تن از شاعران پارسی زبان که در سدههای 9-14ق/15-19م در ایران و
هندوستان میزیستهاند. از آنان تاکنون دیوانی به دست نیامده، اما ابیاتی در
تذکرهها به نام آنان ثبت است.
1. آگهی اصفهانی: حکیم صدرالدین مشهور به مسیحالزمان، فرزند میرزامحمد حکیم، در قم
زاده شد و در یزد پرورش یافت. وی در جوانی رهسپار هند گش و در دربار جهانگیر
(1014-1037ق/1605-1628م) پادشاه هند، صاحب جاه و مال شد (ایمان، 61؛ صبا، 12).
2. آگهی خراسانی: جلالالدین محمد، شاعر هزّال و بذله گو که از سوی پدر تبیرة
جلالالدین محمد قاینی (د 838ق/1434م) و از جانب مادر نبیرة شیخزینالدین خوافی (د
838ق/1435م) بود (امیر علیشیر نوایی، 142؛ واصفی 2/374؛ خواندمیر، 4/360). آگهی در
هرات زاده شد (اوحدی، 128) و در ابتدای جوانی در شمار ملازمانمیرزاشاه غریب (د
902ق/1497م) فرزند میرزاحسین بایقرا درآمد، و به قصد گرفتن مقام صدارت بر آن شد که
شهابالدین اسحاق، وزیرمیرزا را با ترفندی از میان بردارد، اما با اشکار شدن توطئه
وی، میرزا او را از دربار خویش براند ٠واصفی، 2/373-376؛ خواندمیر، 4/360؛ سام
میرزا، 208). آگهی مدتی در اطراف خراسان سرگردان بود (خواندمیر، 4/360) و سرانجام
در 926ق/1520م به هرت بازگشت و ون با بیاعتنایی بزرگان شهر روبهرو شد، به عنوان
جواب به قصیدة «دریاری ابرار» امیرخسرو دهلوی قصیدهای شهر آشوب در بدگویی بزرگان
هرات، همچون معین میکال. به نظم کشید (همانجا؛ سام میرزا، 208-209). این قصیده
موجبِ خشم امیرخان، والی خراسان، شد و دستور داد تا دست و زبان اگهی را بریدند
(امیر علیشیر نوایی، 143؛ ایمان، 48). به گفتة خواندمیر، وی پس از این واقعه همچنان
به زبان فصیح شعر میسروده است (4/360). آگهی شاعری توانا و در قصیده سرایی و
بذلهگویی استاد بود. امیر علیشیر نوایی او را استاد و همپایة شاعران قدیم میداند
(ص 142-143).
3. آگهی یزدی: شاعری بذله گ بود. وی در شهر یزد متول شد و در همین شهر به خیاطی
مشغول بود و به خاندان شاهولی از سادات یزد بستگی داشت و مداح میمیران مرد ثروتمند
یزد بود. وی سفری به هرات داشته است (سام میرزا، 240 اوحدی، 174؛ آذر، 274). از
آگهی دیوانی در دست نیست، اما صاحب تذکرة شمع انجمن (ص 57)، دیوان وی را در 000‘4
بیت شامل اشعار هزل آمیز و قصایدی در مدح میرمیران، دیده است. آگهی در زمان
شاهطهماسب صفوی (930-984ق/1524-1576م) درگذشت (اوحدی، 174).
مآخذ: آذربیگدلی، لطفعلیبیک، اتشکده، بمبئی، 1277ق؛ امی علیشیر نوایی،
نظامالدین، مجالسالنفائس، به کوشش علیاصغر حکمت، تهران، منوچهری، 1363ش؛ اوحدی
بلیانی، نقیالدین محمد، عرفاتالعاشقین، تهران، نسخة خطی ملک، شمـ 5324؛ ایمان،
رحم علیخان، منتخباللطایف. به کوشش محمدرضا جلالی نائینی و امیرحسین دبیر سیاقی،
تهران، خیام، 1362ش؛ سام میرزا،، تحفة سامی، به کوشش رکنالدین همایونفرخ، تهران،
علمی، 1347ش؛ صبا، محمد مظفرحسین، تذکرة روز و روشن، به کوشش محمدحسین رکن زادة
آدمیت، تهران، رازی، 1343ش؛ قنّوجی، محمدصدیق حسن خان، شمع انجمن، بهوپال، 1293ق؛
واصفی، زینالدین، بدایعالوقایع، به کوشش الکساندر بلدروف، تهران، بنیاد فرهنگ
ایران، 1350ش، ج 2.
علی بته کن