آق مسجد (سیمفروپل )، ،شهر و مرکز اداری ایالت کریمه در جمهوری شوروی سوسیالیستی اوکراین، بر کرانه رود سالگیر در 64 کیلومتری شمال شرقی بندر سواستوپل 000‘249 نفر جمعیت (سرشماری 1390ق/1970م) و طول شرقی °44 و َ3 و عرض شمالی °44 و َ58 جمعیت آن ترکیبی از ترک و روس و تاتار است. آق مسجد (در تلفظ محلی «آق مچت») کلمه‌ای ترکی و به معنی «مسجد سفید» است. این شهر گاهی به سبب سکونت ولیعهد خانان تاتار «سلطان سرا» نامیده می‌شد. شهر در دشت رسوبی واقع شده که رود سالگیر آن را مشروب می‌کند.
سابقه تاریخی: آق مسجد در سده 9ق/15م در محل دژ موسوم به کرمنچیک به دست خانهای تاتار مسلمان کریمه ساخته شد. کاخ ولیعهد آنان کالغای در حومه شهر بود و مسجدی به نام منگیلی گیرای در آن وجود داشت. اهمیت تاریخی آق مسجد بیشتر مرهون خرابه‌های شهر قدیمی نئاپلیس است که مرکز حکومت اسکیتها بوده است. قلعه قدیمی آن (نئاپلیس) توسط یکی از شاهان اسکیت به نام اسکیلوروس برای پیشگیری از تهاجمهای احتمالی اقوام وحشی ساخته شد. آق مسجد را روسها در 1149ق/1736م پس از تصرف اتش زدند و شهر تازه سیمفروپل را در 1199ق/1784م پس از الحاق ناحیه کریمه به کشورشان، در مجاورت خرابه‌های آق مسجد، که مهاجرنشین تاتارها بود، بنا کردند. اما ترکهای ساکن شهر از به کار بردن این نام خودداری می‌کردند. اندکی بعد شهر در ربیع‌الثانی 1336ق/ژوئیه 1918م به تصرف انقلابیون روسیه درآمد و از 1340 تا 1365ق/1921 تا 1945م پایتخت جمهوری سوسیالیستی کریمه بود. در طی جنگ جهانی دوم مدت کوتاهی از 3 ذیقعده 1362ق/اول نوامبر 1943م تا 19 ربیع‌الثانی 1363ق/13 آوریل 1944م در اشغال نیروهای آلمان نازی بود.
وضع کنونی: این شهر پس از جنگ جهانی دوم احیا و صنایع آن بازسازی شد و گسترش یافت و شهر به یک مرکز عمده صنایع تبدیل گردید و با اتصال به شبکه راه آهن سراسری شوروی اهمیت بازرگانی یافت (پیشتر نیز از 1291ق/1874م راه آهن سواستوپول از آن می‌گذشت). سیمفروپل دارای رشته‌های مختلف صنعت در زمینه مواد غذایی و شیمیایی و نیز صنایع سبک و سنگین است و مراکز تولید آن به ساخت ماشین و لوازم برقی، تلویزیون، قطعات یدکی، ماشین‌الات کشاورزی و تهیه انواع مواد غذایی مانند عصاره‌های روغنی، کنسرو، گوشت و لبنیات و نیز تولید پوشاکها و انواع پارچه‌ها و کالاهای چرمی و کفش مشغول است. محصولات کشاورزی آنجا تنباکو، توتون، پنبه و انگور است. این شهر دارای 3 مؤسسه آموزش عالی از آن جمله دانشگاه سیمفروپل و 9 دبیرستان تخصصی شامل اموزشگاههای فنی حمل و نقل (راه آهن و کامیونها) و تهیه و عرضه مواد غذایی است. فرودگاه و ایستگاه راه آهن و اتوبانهای جدیدی نیز دارد. پس از جنگ جهانی دوم، یک مرکز خدمات اجتماعی، یک پارک و مجموعه‌های مسکونی جدیدی در آن ساخته شد. همچنین تأسیساتی مانند مخزن آب شیرین، کارخانه برق دولتی به نام برق منطقه‌ای لنین (در حومه آن)، تالار موسیقی، تئاتر عمومی، تئاتر عروسکی، موزه هنر، موزه فرهنگ و ادبیات محلی، مؤسسه تربیت معلم و چند مؤسسه پزشکی و کشاورزی و پژوهشی در این شهر دایر شده است. سیفروپل به سبب نزدیکی به دریای سیاه یکی از مراکز جهانگردی شبه جزیره کریمه است که با تراموا به ساحل به ساحل جنوبی این شبه جزیره متصل می‌شود.

مآخذ: آریانا؛ آمریکانا؛ اسلام آنسیکلوپدیسی؛ دانشنامه ایران و اسلام؛ دایرةالمعارف‌المعارف بزرگ شوروی، قاموس‌الاعلام (ترکی).
حسین قره چانلو