آقْ‌حِصاری، محیی‌الدّین محمّدبن بدرالدّین‌محمود حنفی صاروخانی رومی (د 1001ق/1592م)، ادیب و شاعر ترک. در آق‌حصار (شهری د ترکیة امروز) زاده شد. در 963ق/1556م به مصر سفر کرد و در آنجا منصب قضاوت یافت. در 982ق/1574م به مدینه رفت و در آنجا مقام و عنوان شیخ‌الحرم‌النّبوی گرفت و در آن شهر ماندگار شد، اندکی پیش از درگذشت، سفری به دمشق کرد و در این شهر در 998ق/1589م شرحی بر قصیدة بُردة بوصیری نگاشت. بیشتر مآخذ، مرگ او را 1001ق/1593م در مکّه دانسته و گفته‌اند که در همان شهر به خاک سپرده شد. عطایی درگذشت او را در حدود 1000ق/1592م در مدینه ضبط کرده و گفته است که آرامگاهِ وی در گورستان بقیع است (حدائق‌الحقائق، 41).
آق‌حصاری به فرقة نقشبندیّه گرایش داشت و به مشایخ آن سلسله ارادت می‌ورزید. بر 3 زبان ترکی، عربی و پارسی تسلّط دات و به هر 3 شعر می‌سرود. به تشویق وی، سودی شرح مشهورِ خود را بر دیوان حافظ نگاشت.
آثار او را این‌گونه برشمرده‌اند: 1. تنزیلُ‌النَّزیل (یا نزیل‌التّنزیل). تفسیری مختصر و آسان بر قرآن کریم و همانند تفسیر جلالین است، و در آن به قرائت حفص که در شهرهای عثمانی شهرت بیشتر داشته، اکتفا شده است. آق‌حصاری تألیف این کتاب را در 981ق/1573م آغاز کرد و پس از انجام، آن را به سلطان‌مرادِ عثمانی تقدیم داشت. این کتاب در قاهره به چاپ رسیده و نسخة خطّی آن در کتابخانة ظاهریّة دمشق موجود است. 2. اصول‌التّقریب فی‌التّعریب. 3. طِرازُالْبُرده. شرح پیش گفته بر قصیده‌البرده. 4. نُشوئُالبَراعه فی وصف شئون‌البَراعه. 5. المثنّی والمثلّث. فرهنگ لغات پارسی به ترکی است. 6. روضه‌الجناس فی صفه‌الحُناس. 7. شرح نوابغ‌الکلم زمخشری. 8. الالفاظ‌الّتی وُضعت علی صیغه‌الجمع. 9. سوابغ‌النوابغ. نسخة خطّی آن در کتابخانة مرکزی موجود است. 10. الاضداد. 11. شرح‌المقدّمه‌الجَزَریه.

مآخذ: بروکلمان (آلمانی) 1/580، ذیل، 2/651-652؛ بغدادی، اسماعیل‌پاشا، ایضاح‌المکنون، استانبول، 1366ق، 2/648؛ همو، هدیّه‌العارفین، استانبول، 1955م، 2/260؛ حاجی‌خلیفه، کشف‌الظّنون، استانبول، 1941م، 1/459، 853-854، 2/1333-1334، 1950؛ دارالکتب ظاهریّه، فهرس‌المخطوطات، 3/192-193؛ زرکلی، خیرالدّین، الأعلام، بیروت، دارالعلم للملایین، 1984م، 6/51؛ عطایی، عطاءالله، حدائق‌الحقائق، استانبول، 1268ق، کتابخانة مرکزی، فهرستِ خطی، 18/100: کحّاله، عمررضا، معجم‌المؤلّفین، بیروت، داراحیاءالتّراث‌العربی، 9/100؛ محبّی دمشقی، محمّدامین، خلاصه‌الآثر، 1284ق، 3/400-401.
سیدعلی آل‌داوود