آشوبْنامه، مجموعهای است به فارسی، با نثری رنگین و آمیخته به نظم از طغرای
مشهدی، شاعر سدة 11ق/17م. این اثر که به نامهای آشوبنامه، هفتآشوب (اهداییِ
مشکوه، 199-200) و شهر آشوب (ایوانف، 23-25) خوانده شده است. مجموعة 7 دیباچهای
است که طغرا بر 7 مثنوی سبعة سیارة زلالی خوانساری (سدة 11ق/17م) نوشته و شامل یک
دیباچه، 7 بخش و یک خاتمه است. نویسنده در دیباچه پس از برشمردن و ستایش تنی چند از
شاعران بنام پارسی، از زلالی خوانساری یاد کرده و با بانی ستایشآمیز از سبعة سیارة
او سخن گفته است. ترتیب آشوبنامه بدین شرح است: دیباچة مجموعه؛ آشوب اول، دیباچة
محمود و ایاز، آشوب دوم، دیباچة حسن گلوسوز؛ آشوب سوم، دیباچة شعلة دیدار؛ آشوب
چهارم، دیباچة سلیماننامه یا سلیمان و بلقیس؛ آشوب پنجم، دیباچة آذر و سمندر؛ آشوب
ششم، دیباچة میخانه؛ آشوب هفتم، دیباچة ذره و خورشید.
نثر آمیخته به صنایع طغرا در شبه قارة هندوپاکستانِ همیشه مورد توجه بوده و
آشوبنامة او همراه با رقعات و رسائل دیگرش در مدارس قدیمة آن سرزمین از کتب درسی
بوده است. نسخ خطی آشوبنامه در ضمن کلیات طغرا در کتابخانههای بزرگ جهان موجود
است.
آشوبنامه همراه با دیگر رسالههای طغرا با نام رسائل طغرا (رقعات طغرا) در کانپور
در 1871م به چاپ رسیده (ریو، II742-744).
مآخذ: اهدایی مشکوه، فهرست خطی، 2/195؛ نیز:
I the, Hermann. Catalogue of Perstan Manuscriots, London, Oxford, 1937, II 103.
Ivanow, Wladimir, Concise Descriptive Catalogue of the Persian Manuscripts in
the Curzon Collection, Calcutta, Asiatic Socrety of Bengal, P. 128: Rieu,
Charles, Catalogue of the Persian Manuscripts in the british Museum, 1966, 11.
بخش ادبیات