آزادِ کابُلی، میرمحمّدعلی فرزند قاضی میرمحمّدحسن (1258-1323ش)، شاعر معاصر افغانی. پدربزرگش قاضی‌سیّداحمدخان از عالمانِ افغانستان بود. زادگاه او با حصار کابل بود و او در همان‌جا تحصیلات مقدّماتی را در خانوادة خود فرا گرفت. چندی در زمان امیرحبیب‌الله‌خان به مقام معاونت سفارت افغانستان در تهران رسید و بار دیگر به سمت کنسول آن کشور در سیستان منصوب شد. آخرین سمت دولتی او عضویّت در مجلس اعیان افغانستان بود و در همین سمت در 1323ش درگذشت و در گورستان شهدای صالحین به خاک سپرده شد.
از آثار او می‌توان این کتابها را نام برد: سراج‌الاخلاق، نخلستان، ذخیرة آزاد، ضرب‌الأمثال، رمان زینت، نظم گلستان سعدی، و دیوان شعر، منتخب اشعار او به کوشش طالب قندهاری و مقدّمة مایل هروی در 1343ش در کابل یه چاپ رسیده است. ترجمه‌هایی از زبان عربی نیز از او در دست است که در جراید افغانستان به چاپ رسیده است. اشعار او دارای شور و حال و بیشتر مضامین آن عرفانی و عاشقانه است. از شاعران نامور گذشته بیش از همه به حافظ توجّه داشته و در سرودن پاره‌ای از غزلیّات او اقتباس کرده است. مقاله‌ای نیز از او در مجلّة ارمغان (س 7، شمـ 9 و 10) دربارة حکیم شفایی اصفهانی چاپ شده است.

مآخذ: آریانا؛ آزاد کابلی، میرمحمّدعلی «حکیم شفایی»، ارمغان، س 7، شمـ 9، 10 (آذر ـ دی 1305ش)؛ همو، منتخب اشعار، به کوشش طالب قندهاری کابل، 1343ش.
سیّدعلی آل‌داود