آدريانوپل ، پيماني كه در 15 ربيع‌الاول 1245ق/14 سپتامبر 1829م در شهر اَدِرنه (ه‌ م) ميان مقامات عثماني و روسية تزاري منعقد گشت و طي آن با واگذاري امتيازات بسيار به روسيه، به جنگ 1828ـ1829م، ميان دو دولت پايان داده شد. در اين جنگ نيروهاي روسيه قسمتهايي از خاك تركيه و از جمله همين شهر را به تصرف خويش در آوردند (21 صفر 1245ق/22 اوت 1829م). در آن زمان چنين مي‌نمود كه هيچ‌چيز مانع پيشروي نيروهاي روسيه به سوي استانبول و اشغال آن نيست. به توصية سفيران انگلستان و پروس، سلطان عثماني خواستار صلح گرديد. قرار ترك مخاصمه داده شد و مذاكرات صلح در همين شهر آغاز گرديد.
در اين مذاكرات، مواد پيمان اكرمان (ه‌ م) كه 3 سال پيش از آن ميان 2 دولت منعقد شده و ناديده گرفتن آنها توسط دولت عثماني، موجب جنگ 2 كشور گشته بود، بار ديگر تأييد شد. در نتيجه، قيمومت روسيه بر مناطق مولْداوي و والاكيا (كه اكنون روماني را تشكيل مي‌دهند) و خودمختاري صربستان، و نيز حق كشتيراني در آبراهه‌هاي بُسفر و داردانِل، براي روسيه تثبيت گرديد. افزون بر آن، دولت روسيه ساحل شمال شرقي درياي سياه، حق حاكميت بر گرجستان و ساير ايالات قفقاز، ناحية آخالتسيخه (ه‌ م) و اماكن مقدسة مسيحيان در فلسطين را به دست آورد و همة ساكنان مسيحي امپراتوري عثماني، تابع دولت روسيه شناخته شدند و دولت عثماني خودمختاري يونان را نيز به رسميت شناخت. اين پيمان در تحولات آيندة منطقه، كه به تجزية امپراتوري عثماني انجاميد، نقش مهمي داشت.

مآخذ: آمريكانا؛ اسلام آنسيكلوپديسي؛ اينترنشنال؛ بريتانيكا؛ چمبرز، فونك و واگنال انسيكلوپدي، (5 مأخذ اخير ذيل Edirne )؛ قاموس الاعلام (تركي)، ذيل ادرنه؛ كامران مقدم، شهيندخت، تاريخ كشورهاي همجوار ايران، تهران، دانشگاه تربيت معلم، 1355ش، 1/102، 103، 377؛ لوتسكي، و، تاريخ عرب در قرون جديد، ترجمة پرويز بابايي، تهران، چاپار، 1356ش، ص 113، 153؛ نيز:

Knope, Alfred, The Middle East history, New York, 1967, pp. 272-273, 296-298; The New Cambridge Modern History, Cambridge, 1957, pp. 550, 668; Walsh, w. B. Russia and The Soviet Union, Michigan, 1958, pp. 206-207, 217.
محمدعلي مولوي