بَرْقانی ، ابوبکر احمدبن محمدبن احمدبن غالب ،

محدّث ، نحوی ، و فقیه مکتب شافعی که او را به جهت سختکوشی و علم و اعتبارش بسیار ستوده اند. در 336 در

برقانِ خوارزم زاده شد و تحصیلات مقدماتی را در همانجاآغاز کرد و سپس برای ادامة تحصیل به بغداد رفت . پس ازچند زمانی که در سفر علمی به جرجان (گرگان )، اسفراین ، نیشابور، هرات ، و مرو گذراند، به بغداد بازگشت و دردمشق و قاهره به مطالعه پرداخت ؛ اما بغداد را برای سکونت دایم برگزید و تا آخر عمر (425) در آنجا تدریس می کرد.از استادان او ابوعلی محمدبن احمدبن الصوّاف (متوفی 359)، محمدبن جعفربن الهیثم بُندار (متوفی 360) و ابوالحسن علی بن عمر دارقُطنی * (متوفی 385) در بغداد، ابوبکر

احمدبن ابراهیم اسماعیلی (متوفی 371) در جرجان ، ابوعمرو محمدبن احمد حیری (متوفی ح 376) در نیشابور، ابومنصور ازهری * (متوفی 370) در هرات در خور ذکرند. برجسته ترین شاگرد او احمدبن علی خطیب بغدادی (متوفی 463)، مؤلف تاریخ بغداد بود ] که مفصلترین شرح حالِ وی را نوشته است ؛

و از دیگر شاگردان مهم او ابواسحاق * شیرازی (متوفی 476) فقیه معروف شافعی را می توان نام برد. [ اثر مشهور برقانی مسند است که از ترکیب ( احادیث ) صحیحین بخاری و مسلم پدید آمده است (سزگین ، ج 1، ص 229). او مجموعه هایی نیز از احادیث منقول از سفیان ثوری (متوفی 161) و دیگران گرد آورده است .

---

منابع :
(1) ابن جوزی ، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم ، حیدرآباد 1357ـ1359/1938ـ1940؛
(2) ( ابن خلکان ، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان ، چاپ احسان عباس ، بیروت 1968ـ1977 ) ؛
(3) احمدبن علی خطیب بغدادی ، تاریخ بغداد ، قاهره 1349/1931؛
(4) محمدبن احمد ذهبی ، تذکرة الحفاظ ، حیدرآباد 1376/1957، ج 3، ص 1074ـ1076؛
(5) همو، العبر فی خبر من غبر ، کویت 1961، ج 3، ص 156ـ157؛
(6) خیرالدین زرکلی ، الاعلام ، قاهره 1954ـ 1959؛
(7) عبدالوهاب بن علی سبکی ، طبقات الشافعیة الکبری ، چاپ عبدالفتاح محمد حلو و محمود محمد طناحی ، قاهره 1964؛
(8) عبدالکریم بن محمد سمعانی ، کتاب الانساب ، چاپ عبدالرحمن بن یحیی معلمی یمانی ، حیدرآباد 1382ـ1386/ 1962ـ1976؛
(9) خلیل بن ایبک صفدی ، الوافی بالوفیات ، چاپ احسان عباس ، ویسبادن 1967، ج 7، ص 331؛
(10) عمررضا کحاله ، معجم المؤلفین ، دمشق 1957ـ1961؛


(11) Carl Brockelmann, Geschichte der arabischen Literatur, Leiden 1943-1949, Supplementband, 1937-1942, I, 259;
Fuat Sezgin, Geschichte des arabischen Schrifttums, vol. I, Leiden 1967.

/ شوتسینگر ( ایرانیکا) /