responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 949

 

برزنجی مدنی ، عنوان شماری از مفتیان و مرجوع کنید به لفان شافعی مدینه از قرن یازدهم تا چهاردهم که نسبشان به سادات برزنجی * می رسد. برخی از مشاهیر آنان عبارت اند از:

1) محمدبن عبدالرسول ، مفتی ، مدرس و مرجوع کنید به لف شافعی مدینه و سرسلسلة برزنجیان مدنی . در 1040 در برزنجه به دنیا آمد، علوم مقدماتی را نزد پدر فرا گرفت و سپس از ملاّ شریف گورانی و ابراهیم گورانی دانش آموخت (زکی ، ص 277؛ مرادی ، ج 4، ص 66). طریقت و سلوک را از احمد قلشائی اخذ کرد، سپس به همدان ، بغداد، دمشق ، قاهره ، مکه و مدینه سفر کرد و از علمای آنجا علم آموخت . پس از پایان مسافرتهای علمی و تکمیل تحصیلات ، در مدینه اقامت کرد و به تدریس و تألیف پرداخت (مرادی ، همانجا؛ زکی ، همانجا؛ زرکلی ، ج 6، ص 204) و نیز به بالاترین مقام فتوای شافعیان مدینه نائل شد (مدرس ، ص 369).

برزنجی از نظر مقام و توانایی علمی ، چنان بود که علمای عصرش وی را «مجدِّد» قرن یازده نامیده اند (مرادی ، همانجا؛ زکی ، ص 278). آثار باقی مانده از وی را تا شصت تألیف برشمرده اند؛ از آن جمله است : انهارالسلسبیل ،در شرح انوارالتنزیل بیضاوی ؛ الاشاعه فی اشراط الساعة ؛قدح الزند فی رد جهالات الهند ؛ الاعجوبة فی اعمال المکتوبة (بغدادی ، هدیة العارفین ، ج 2، ستون 302ـ303؛ زکی ،همانجا؛ بروکلمان ، > ذیل < ، ج 2، ص 529 ـ530). اوهمچنین کتاب الجانب الغربی فی حلّ مشکلات ابن العربی راکه شیخ محمد مظفّر از مردم برزنجه به خواهش سلطان سلیم نگاشته بود، از کُردی به عربی برگرداند (زکی ، ص 278، 280). محمدبن عبدالرسول در 1103 در گذشت (بغدادی ، همانجا؛ زکی ، ص 278).

2) زین العابدین جعفربن حسن بن محمد، علامه ، فقیه ، ادیب ، و مفتی شافعی مدینه و نوادة محمدبن عبدالرسول . در 1102 در مدینه به دنیا آمد. نزد پدرش و علمایی چون سیدمحمد حیواة سندی و سید مصطفی بکری علم آموخت و در فقه و ادبیات عرب چندان متبحّر شد که علمای معاصرش وی را ابن فارض عصر می خواندند (جبرتی ، ج 1، ص 403؛ مردوخ روحانی ، ج 1، ص 243). پس از تکمیل تحصیلات ، بیش از بیست سال مفتی شافعیان مدینه و مدرس و خطیب مسجد نبوی شد (مرادی ، همانجا؛ جبرتی ، همانجا؛ بروکلمان ، > ذیل < ، ج 2، ص 517). وی مدّت بیست سال در رأس فتوای شافعیان بود و تاریخ درگذشت او را در فاصلة سالهای 1177تا1184 ذکر کرده اند. از جمله آثار اوست : مولد النبیّ و قصّة المعراج ؛ جایة الکرب باسماء اصحاب سید العجم و العرب که موضوع آن نامهای صحابة حاضر در جنگ بدر و اُحد است (مدرّس ، ص 107؛ بغدادی ، هدیة العارفین ، ج 1، ستون 256؛ همو، ایضاح المکنون ، ج 1، ستون 349).

3) جعفربن اسماعیل بن زین العابدین جعفر، مورخ ، ادیب و مفتی شافعیان در مدینه . در 1250 زاده شد. برای تحصیل به ازهر مصر رفت (زرکلی ، ج 2، ص 122) و در 1271 به مدینه برگشت و در آنجا تحصیلات خود را به پایان رساند. در1277، پس از پدرش ، مفتی و مدرس شافعیان شد. سپس به استانبول ، و پس از آن به یمن رفت و به مدت شش سال قاضی صنعا بود. آنگاه از قضا کناره گرفت و به مدینه بر گشت . در1307، مجدداً قاضی سیواس شد و دو سال در آن سمت باقی ماند. از آن پس تا 1317، زمان وفاتش ، در مدینه مفتی و مدرس بود (زرکلی ، همانجا؛ مدرس ، همانجا؛ مردوخ روحانی ، ج 2، ص 62). از او تألیفاتی باقی مانده است ، از جمله : نزهة الناظرین ، در تاریخ مسجدالنّبی ؛ تاج الابتهاج علی النور الوهّاج ؛ الکواکب الانور ، در شرح مولد النبّی و قصة المعراج جَدش زین العابدین جعفر (کحاله ، ج 3، ص 134ـ135؛ بغدادی ، هدیة العارفین ، ج 1، ستون 257؛ مردوخ روحانی ، ج 1، ص 247؛ مدرس ، همانجا).

4) احمدبن اسماعیل بن جعفر، ادیب ، عالم ، و مفتی شافعی مدینه . در مدینه به دنیا آمد. علوم متداول را در همانجا فرا گرفت و برای تکمیل تحصیلات به مصر رفت و پس از پایان تحصیلات به مدینه برگشت و مفتی شافعیان و مدرس حرم مدینه شد (زرکلی ، ج 1، ص 99). سپس به نمایندگی از مدینه برای مجلس نمایندگان عثمانی انتخاب شد و به استانبول رفت . با شروع جنگ جهانی اول ، به دمشق مهاجرت کرد و در آنجا ساکن شد (زرکلی ، همانجا). وی در1337 درگذشت . از جمله آثار اوست : مناقب علی بن ابیطالب (علیه السلام )؛ النظم البدیع فی مناقب اهل البقیع ؛ النصیحة التامة لملوک الاسلام و العامة (زرکلی ، همانجا؛ مدرس ، ص 73).


منابع :
(1) اسماعیل بغدادی ، ایضاح المکنون ، ج 1، در حاجی خلیفه ، کشف الظنون ، ج 3، بیروت 1410/1990؛
(2) همو، هدیة العارفین ، در حاجی خلیفه ، کشف الظنون ، ج 5 ـ6، بیروت 1410/1990؛
(3) عبدالرحمن بن حسن جبرتی ، تاریخ عجایب الا´ثار فی التراجم و الاخبار ، بیروت ( بی تا. ) ؛
(4) محمدامین زکی ، تاریخ السلیمانیة ، بغداد1370/1951؛
(5) خیرالدین زرکلی ، الاعلام ، بیروت 1970؛
(6) عمررضا کحاله ، معجم المرجوع کنید به لفین ، بیروت ( تاریخ مقدمه 1376 ) ؛
(7) عبدالکریم مدرس ، دانشمندان کرد در خدمت علم و دین ، ترجمة احمد حواری نسب ، تهران 1369 ش ؛
(8) محمد خلیل بن علی مرادی ، سلک الدرّر فی اعیان القرن الثانی عشر ، بغداد ( بی تا. ) ؛
(9) بابا مردوخ روحانی ، تاریخ مشاهیر کرد ، تهران 1364 ش ؛


(10) Carl Brockelmann, Geschichte der arabischen Litteratur, Leiden 1943-1949, Supplementband, 1937-1942.

/ عبدالله کیانی فرید /



تصاویر این مدخل:
نسب نامه خاندان برزنجي مدني منبع :بنياد دايره المعارف اسلامي

نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 949
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست