بَرّادی ، ابوالفضل (ابوالقاسم )بن ابراهیم ، دانشمندی ازفرقة اباضیّه و اهل افریقای شمالی ، در نیمة دوم قرن هشتم . از مردم دَمَّر در جنوب تونس بود، و همانجا نزد ابوالبَقا یَعیش جَرْبی (رجوع کنید به ابن یعیش * ) به تحصیل پرداخت . سپس به یِفْرِن ، در جبل نِفوسَه ، رفت و نزد شیخ ابوساکن عامر شَمّاخی * (متوفی 792) به تحصیلات خود ادامه داد. پس از پایان تحصیل ، در جِرْبَه ساکن شد، و در مسجد وادی الزَبیب جلسات درس تشکیل داد و سالها تدریس کرد. در جِرْبَه درگذشت و چندین پسر از خود به جای گذاشت که ، به گفتة شماخی ، معروفترین ایشان عبداللّه ابومحمد بود و بخصوص در علم اصول شهرت یافت .

اثر مهم برّادی کتاب جواهرالمُنتَقاة (چاپ سنگی ، قاهره 1302)، تکمله ای است بر کتاب طبقات المشایخ ابوالعباس احمد دَرجینی * ، مؤلف مغربی قرن هفتم . این کتاب به دو طبقه تقسیم می شود: نخستین طبقه به مرور تاریخ صدر اسلام از دیدگاه اباضیه می پردازد، که درجینی آن را از قلم انداخته ، و شامل شرح حال مشاهیری است که درجینی از آنان ذکری به میان نیاورده است ؛ در طبقة دوم ، اثر درجینی را بررسی انتقادی می کند و مطالب جدید و استدراکات مختصر به آن می افزاید. این کتاب ، با فهرست کتابهای این فرقه که موتیلینسکی آنها را ترجمه و چاپ کرده است ، پایان می یابد.

بَرّادی ، به گفتة شماخی ، رساله ای نیز خطاب به شیخ ابوعبداللّه محمدبن احمد صَدْقَیانی نوشته و در آن نظریه های خود را دربارة ایمان و توحید بصراحت بیان کرده است . همچنین شرحی بر کتاب الدعائم احمدبن النَزاتی و کتاب العدل فی اصول الفقه ابویعقوب بن ابراهیم سَدراتی نوشته است . در کتاب شماخی به سِیَرالعُمانیه که لِویکی (ذیل «اباضیه ») از آن نام برده ، و نسخة خطی آن در لووف وجود دارد، اشاره ای نشده است .

---

منابع :
(1) احمدبن سعید شَمّاخی ، کتاب السیر ، قاهره 1301، ص 574ـ575؛


(2) Carl Brockelmann, Geschichte der arabischen Litteratur , Leiden 1943-1949, Supplementband , 1937-1942,II, 339;
(3) E.Masqueray, Chronique d'Abou Zakariya , Algiers 1878, 141;
(4) de Motylinski, Bibl. du Mzab. Les livres de la secte abadhite , in Bull. de corr. afr., III, Algiers 1885, 43-46;
(5) R.Rubinacci, Notizia di alcuni manoscritti iba ¦ d ¤ iti esistenti presso l'Instituto Universitario orientale di Napoli , in AIUON , n.s. III, 1949, 434-435;
(6) idem, Il û Kita ¦ b al-Gawa ¦ hir ý di al-Barra ¦ d i ¦ , ibid., IV, 1952, 95-110;
(7) idem, Il califfo ـ Abd al-Malik b. Marwa ¦ n e gli Iba ¦ d ¤ iti, ibid., V, 1954, 99-121;
(8) L. Veccia Vaglieri, Il conflitto ـ Al i ¦ - Mu ـ a ¦ wiya e la secessione Kha ¦ rigita riesaminati alla luce di fonti iba ¦ d ¤ ite, in AIUON , n.s. IV, 1952, Passim;
(9) idem, Traduzione di passi riguardanti il conflitto ـ Al i ¦ -Mu ـ a ¦ wiya e la secessione kha ¦ rigita, ibid., V, 1954, 1-75.

) / د. اسلام / روبیناچی (