responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 844

 

بَرابْرَه (محَّرف بَرابِره ، جمعِ بَربَری )، مسلمانانی که به زبان نوبه ای سخن می گویند و در سواحل نیل ، میان اولین و سومین آبشار، زندگی می کنند. این لفظ ، افراد قبایل کُنوز، سُکّوت و مَحَس را دربر می گیرد. این قبایل خود را به این نام نمی خوانند و آن ، بنابه گفتة لین (ج 1، ص 177، ستون 3)، استعمال متأخر و جدیدِلفظی است که مؤلفان قدیمتر بر بربرهای مغرب اطلاق می کرده اند. دَنْقَلیها * که در بالای آبشار سوم زندگی می کنند، از لحاظ زبان و ساختمان بدنی به کنوز نزدیک اند، اما خود را جزئی از برابره به حساب نمی آورند. سرزمینی که اکنون برابره در آن ساکن اند بخش شمالی مَقُرّه ( یاقوت حموی (ج 4، ص 605: مُقُرّی ) ) ، پادشاهیِ نوبه ایِ مسیحی نشین را تشکیل می داد که در 31 با عبدالله بن سعد پیمانی منعقد ساخت . استقرار اعراب در آن نواحی ، با مهاجرت قبیلة ربیعه به سرزمین آسوان (256) آغاز شد. گویا بعد از شکست اَبِورَقْوه (396)، حاکم ، خلیفة فاطمی (386ـ411)، عنوان «کنزالدّوله » را به شیخ قبیلة ربیعه در آسوان عطا کرد (مَقریزی ، ص 434ـ435، 475). به همین سبب است که برابرة آن حدود، که نتیجة وصلت نوبه ایها و اعراب اند، به بنی کَنْز یا کنوز معروف اند. در قرن هشتم ، پادشاهی مقری ، زیر فشار اعراب متلاشی شد. وصلتهایی میان دو قوم صورت گرفت و اسلام جانشین مسیحیّت گردید. پس از فتح مصر به دست سلطان سلیم اول (حک : 918ـ926)، تعدادی از پادگانهای دستجات نظامی بُسنوی (که در محل ، غُزّ نامیده می شدند) در آسوان ، اِبریم و سای مستقر شدند، در حالی که ادارة سرزمین برابره در دست مقامی به نام «کاشف » بود. غزها با وجود پیوندهای زناشویی و قبول زبان نوبه ای ، تا قرن سیزدهم به صورت گروه متمایزی باقی ماندند. در قرن دوازدهم ، برابرة شمالی زیر سیطرة حُمام ابویوسف ، شیخ مقتدر هُوّاره ، به سر می بردند. پیش از اشغال سودان به دست محمّدعلی پاشا، منصب کاشفی (کاشفْلیک ) مشترکاً از آنِ سه برادر بود که دَرّ را مرکز فرماندهی خود قرار داده بودند. محدوده های غُزنشینِ آسوان ، ابریم و سای به دست «آغا»های آنها اداره می شدند. محمد عثمان میرغَنی ، موسس فرقة ختمیه ، چند سالی قبل از فتح سودان به دست محمدعلی ، از آسوان به دُنقُلا رفت و عده ای طرفدار گرد خود جمع کرد. فقر سرزمین برابره خود انگیزه ای برای مهاجرت از این نواحی بوده است . در قرن دهم ، مهاجران محسی که به پارسایی شهرت داشتند، در کرانة نیل آبی ، جمعیت هایی تشکیل دادند و مدارسی هم برای تعلیم قرآن تأسیس کردند. از قرن دوازدهم ، سیّاحان از حضور خدمتگزاران بربری در قاهره خبر می دهند.


منابع :
(1) ( یاقوت حموی ، معجم البلدان ، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873 ) ؛


(وضعیت برابره در اوائل قرن نوزدهم بتفصیل در این اثر آمده است )

J. L. Burckhardt, Travels in Nubia , London 1819

(2) E. W. Lane, An Arabic-English lexicon , London 1863-1893, repr. NewYork 1955-1956;
(3) H.A. MacMichael, A history of the Arabs in the Sudan, Cambridge 1922, I, 12-34, 155-190 and index;
(4) Mak ¤ r ¦ â z ¦ â , al-Baya ¦ n a V Ý l-I ـ ra ¦ b ـ amma ¦ bi-ard ¤ Mis ¤ r min al-A ـ ra ¦ b, ed. and tr. F.Wدstenfeld, El-Macrizi's Abhandlung دber die in Aegypten engewanderten arabischen Stجmme , in Gخttinger Studien, â â , v â â , Gخttingen 1847;
(5) J.S. Trimingham, Islam in the Sudan , london 1949.

) / د. اسلام / پ . هولت (





نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 844
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست