responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 731

 

بدرالدین غزنوی دهلوی ، از مشایخ طریقة چشتیه در قرن هفتم . ضیاءالدین بَرَنیِ مورخ او را در شمار چهره های درخشان دوران بَلْبَن * ذکر کرده است . بدرالدین در اصل از غزنین بود، اما اوضاع نامطلوب وادارش کرد که به لاهور رود. در آن شهر در انتخاب میان بازگشت به غزنین یا رفتن به دهلی دودل بود. پس به استخاره متوسّل شد و تصمیم گرفت راه دهلی را در پیش گیرد. در همین هنگام از غزنین خبر قتل عام والدین و خویشانش را به دست مغول دریافت کرد. پدرش مرید شیخ محمد اجل شیرازی بود. بدرالدین در سلک مریدان خواجه قطب الدین بختیار کاکی * درآمد و تا آخرین لحظة زندگی او را ترک نگفت . نظام الدین ، خریطه دار دهلی ، خانقاهی برای بدرالدین ساخت و تمام هزینة آن را عهده دار شد. خریطه دار بعدها به اتهام اختلاس زندانی شد و این امر خانقاه شیخ را با بحران مالی مواجه ساخت . بدرالدین تحت فشار شدید به شیخ فرید گنج شکر، خلیفة دیگر خواجه قطب الدین ، نامه نوشت و از او یاری خواست . شیخ فرید پاسخ داد که او در پذیرش کمک مالی از خریطه دار از سنّت مشایخ متقدم عدول کرده است . ظاهراً شیخ بدرالدین اواخر دوران زندگی خود را در تنگدستی گذرانده است . هنگامی که غذایی نداشت تا به میهمانانش بدهد، خدمتکارش کاسه آبی میان آنان می گرداند.

شیخ بدرالدین حافظ قرآن بود و گاهی امامت جماعت را نیز به عهده می گرفت . وی به سماع اشتیاقی مفرط داشت و علمایی نظیر منهاج ، نویسندة طبقات ناصری ، در مجالس سماع او حاضر می شدند. او خطیبی توانا نیز بود و در روزهای جمعه جمعیت کثیری برای شنیدن خطبه های او گرد می آمدند. شیخ بدرالدین غزنوی دیوان شعری به فارسی داشته که اکنون در دست نیست . شیخ نظام الدین اولیا، زمانی ابیاتی از اشعار او را برای حضار مجلس خویش خوانده و حسن ، مؤلف فوائدالفؤاد ، تنها این بیت را به یاد داشته است : نوحه می کرد برمن نوحه گر در مجمعی / آه ازین سوزم برآمد، نوحه گر آتش گرفت . شیخ بدرالدین در کنار مزار مرشد خود به خاک سپرده شده است . سرور لاهوری (ج 1، ص 285) تاریخ مرگ او را 657 ذکر کرده است .


منابع :
(1) محمدبن مبارک امیرخورد، سیرالاولیاء ، دهلی 1302، ص 56، 62، 164-166؛
(2) ضیاءالدین برنی ، تاریخ فیروزشاهی ، چاپ سرسید، کلکته 1860، ص 584؛
(3) حامدبن فضل الله جمالی ، سیرالعارفین ، دهلی 1311، ص 50-52؛
(4) عبدالحی حسنی ، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر ، حیدرآباد دکن 1382-1410/1962-1989، ج 1، ص 96؛
(5) غلام معین الدین عبیدالله خویشگی ، معارج الولایة ، نسخة خطی ذاتی ذخیره ، ج 1، ص 209-212؛
(6) غلام سرور لاهوری ، خزینة الاصفیاء ، ج 1، لکهنو 1873؛
(7) عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی ، اخبارالاخیار ، دهلی ( بی تا. ) ، ص 50؛
(8) محمد غوثی شطاری ، گلزار ابرار ، نسخة خطی انجمن آسیایی بنگال ، ش 262 D ؛
(9) بهابن محمود ناگوری ، رساله احوال پیران چشت ، نسخة خطی ذاتی ذخیره ؛
(10) نصیرالدین محمود، خیر المجالس ، مرتبه حمید قلندر، چاپ خلیق احمد نظامی ، علی گره 1959، ص 88؛
(11) نظام الدین اولیاء، فوائدالفواد ، مرتبه حسن دهلوی ، چاپ محمد لطیف ملک ، لاهور 1386، ص 24، 38، 105؛


Nizami, Religion and politics in India during the thirteenth century, Asia publishers, 1961, 190-191.

/ خلیق احمد نظامی /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 731
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست