responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 715

 

بَدِر ، احمد ، ملقب به نصیرالدوله ، دولتمرد عصر قاجار. در 1287 در رشت متولد شد. پدرش ، میرزا عبدالوهاب شیرازی (نصیرالدوله ، آصف الدوله ) از مشاهیر رجال عهد ناصری و مادرش ، عصمت السلطنه ، دختر حاج فرهادمیرزا معتمدالدوله بود. درسهای مقدماتی را نزد معلمان خصوصی خواند و در دارالفنون تهران به تحصیل ادامه داد. در ادبیات فارسی و عربی و شیوة نگارش و خوشنویسی پیشرفت بسیار کرد، و زبان فرانسه را نیز بخوبی آموخت . در 1301 از ناصرالدین شاه لقب نصیرالدوله گرفت . در 1305 وارد وزارت امور خارجه شد و بتدریج ارتقا یافت و به چند مأموریت خارج رفت . در 1322 وزیر مختار ایران در بلژیک شد و تا انقلاب مشروطیت در آن سمت بود. مدتی پس از بازگشت به تهران ، مدیر کل وزارت امور خارجه شد. حسن وثوق (وثوق الدوله ) که در 1334 به رئیس الوزرایی منصوب شد و مقام وزارت امور خارجه را نیز برعهده گرفت ، نصیرالدوله را به معاونت آن وزارتخانه منصوب کرد و پس از چندی ، کفالت آن را به او سپرد. در 1336، پس از رئیس الوزرایی مجدد وثوق الدوله ، احمد بَدِر نصیرالدوله وزیر معارف و علوم شد (اقبال آشتیانی ، ص 37؛ بامداد، ج 1، ص 78؛ سعادت نوری ، ص 75). این کابینه که قرارداد 11 ذیقعدة 1337/ 9 اوت 1919 را با انگلستان منعقد ساخت ، قریب دو سال دوام داشت و چندین بار ترمیم شد، ولی در تمام این مدت وزارت معارف با نصیرالدوله بود. پس از سقوط وثوق الدوله

و لغو قرارداد 1919، نصیرالدوله به اروپا رفت و در 1304 ش به ایران بازگشت و در اوایل 1305 ش در انتخابات دورة ششم مجلس شورای ملی از سیرجان به وکالت برگزیده شد (فرهنگ تهرانی ، ص 72)؛ اما پیش از افتتاح مجلس ، حسن مستوفی او را به وزارت معارف منصوب کرد، و نصیرالدوله در تغییر بعدی هیئت وزیران نیز در همین مقام باقی ماند. در بهمن 1305، در سومین تغییر هیئت وزیران ، جای خود را به سید محمد تدیّن * ، رئیس مجلس شورای ملی ، داد و به مجلس رفت .

احمد بدر در دو نوبتِ تصدّی وزارت معارف ، برای توسعة مدارس در ایران گامهایی برداشت و عده ای محصل به اروپا گسیل کرد. وی در جوانی با دختر عبدالصمد میرزا عزّالدوله ، فرزند محمدشاه قاجار، ازدواج کرد. بدر مردی معارف پرور، ادیب ، کتابخوان ، متعیّن و متمول بود و در 1309 ش براثر عارضة سکته درگذشت (اقبال آشتیانی ، همانجا؛ بامداد، ج 1، ص 78-79).


منابع :
(1) عباس اقبال آشتیانی ، «میرزا عبدالوهابخان آصف الدوله »، یادگار ، سال 5، ش 6 و 7 (بهمن و اسفند 1327)؛
(2) مهدی بامداد، شرح حال رجال ایران در قرن 12 و 13 و 14 هجری ، تهران 1357 ش ؛
(3) حسین سعادت نوری ، رجال دورة قاجاریه ، تهران 1364 ش ؛
(4) باقر عاقلی ، روز شمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی ، تهران 1369-1370 ش ، ج 1، ص 92، 148؛
عطاءالله فرهنگ تهرانی ، اسامی نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دورة 24 قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دورة تقنینیه ،

(5) تهران 1356 ش .

/ باقر عاقلی /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 715
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست